اگر دندان های نامرتب، تغییر رنگ یافته، خراب یا ناسالمی دارید، دندانپزشک می تواند از روش های مختلفی برای ترمیم یا جایگزینی دندان هایتان استفاده کند.
با انجام ترمیم، دندان به فعالیت طبیعی خود باز می گردد. به علاوه، بازسازی دندان از پوسیدگی و آسیب نیز پیشگیری می کند. طی پروسه های ترمیمی، دندان ها از نظر ظاهر هم احیا می شوند و به زیبایی طبیعی خود باز می گردند.
انواع مختلف ترمیم و جایگزینی دندان
پروسه های متعددی برای ترمیم ظاهر و عملکرد دندان ها وجود دارد. دندانپزشک با توجه به نوع و مقدار آسیب وارد شده به دندان ها، بهترین راه درمان را انتخاب می کند.
از رایج ترین پروسه های ترمیم و احیای دندان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
پرکردگی دندان (dental filling)
سوراخ های ایجاد شده در دندان به علت پوسیدگی (cavity)، با مواد مخصوص پر می شوند. این روش، رایج ترین راه ترمیم دندان است. پر کردن دندان ها در کلینیک دندانپزشکی انجام می شود. دندانپزشک، ابتدا پوسیدگی های دندان را پاک می کند و از بین می برد. سپس، سوراخ دندان را پر می کند. ماده ای که برای پر کردن دندان استفاده می شود، می تواند جنس های مختلفی داشته باشد؛ مانند آمالگام نقره یا کمپوزیت رزین.
اگر دندان پوسیده در جلوی دهان باشد و در زمان صحبت کردن و لبخند زدن نمایان شود، دندانپزشک ماده ای به رنگ دندان را برای پرکردگی به کار می برد.
برخی از موادی که به عنوان پر کردگی یا فیلینگ (filling) استفاده می شوند، عبارتند از:
- کمپوزیت رزین (پر کردگی سفید رنگ): این ماده نسبتا جدید است و به پر کردگی های آمالگام ترجیح داده می شود. کمپوزیت رزین رنگی مانند دندان ها دارد. بر خلاف پر کردگی های فلزی، کمپوزیت رزین دچار انبساط و انقباض نمی شود و به دندان آسیبی نمی رساند. این نوع پرکردگی از لحاظ استحکام و مقاومت مانند فیلینگ فلزی است.
- یونومر شیشه (glass ionomer): این ماده عملکردی مانند سیلانت (sealant) دارد و مات است.
- یونومر شیشه تعدیل شده با رزین (resin-modified glass ionomer): این ماده مانند یونومر شیشه است با این تفاوت که رنگ آن به مینای دندان نزدیک تر است و استحکام و مقاومت بیشتری دارد.
بسته به وضعیت دندان های هر فرد، یک نوع فیلینگ مناسب تر است. در این باره با دندانپزشک خود مشورت کنید.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
روکش دندان (crown)
روکش های دندانی، سرپوش هایی هستند که تمام دندان را می پوشانند. از روکش دندان در موارد زیر استفاده می شود:
- دندان هایی که شدیدا پوسیده شده اند و سوراخ بزرگی (cavity) در آن ها به وجود آمده است. برای سوراخ های بزرگ از پرکردگی استفاده نمی شود.
- دندان های ضعیف یا شکسته
- دندان های فرسوده
- دندان هایی که پروسه روت کانال روی آن ها انجام شده است.
همچنین، روکش ها به عنوان تکیه گاهی برای بریج های دندانی (dental bridges) عمل می کنند. برای پر کردن جای خالی دندان های از دست رفته می توان از بریج استفاده کرد.
دندانپزشک عمومی و یا متخصص کاشت ایمپلنت، روکش ها را بر روی دندان ها قرار می دهند. در بسیاری از موارد، دندانپزشک قالبی از دندان های شما تهیه می کند و به آزمایشگاه می فرستد. روکش در آزمایشگاه طراحی و ساخته می شود. تا زمان آماده شدن روکش اصلی، روکشی موقت بر روی دندان مورد نظر قرار می گیرد.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
ایمپلنت دندانی (dental implant)
ایمپلنت ها ریشه های مصنوعی هستند که دندان های مصنوعی، روکش ها و بریج ها روی آن ها قرار می گیرند. ایمپلنت دندانی دو نوع اصلی دارد:
- اندوستیال (endosteal) یا داخل استخوانی. در این نوع، ریشه مصنوعی یا همان ایمپلنت درون استخوان فک قرار می گیرد.
- ساب پریوستیال (subperiosteal) یا روی استخوانی. ایمپلنت در بالا یا بر روی استخوان فک قرار می گیرد. زمانی از این نوع ایمپلنت استفاده می شود که بافت استخوان فک به اندازه کافی سالم و محکم نباشد.
ایمپلنت های دندانی ظاهری شبیه به دندان های طبیعی دارند و می توانند در نحوه تکلم و بایت (bite) نقش مثبتی داشته باشند. کاشت ایمپلنت چندین مرحله دارد که 3-9 ماه طول می کشد. ایمپلنت ها برای چندین دهه عمر می کنند. جراحان فک و صورت و دندانپزشکان متخصص جراحی لثه، پروسه کاشت ایمپلنت را انجام می دهند.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
بریج (دنچر پارسیل ثابت)
بریج ها (bridges) دندان های مصنوعی هستند که برای جایگزینی دندان های از دست رفته به کار می روند. در ساختار بریج، از روکش دندان های مجاور به عنوان تکیه گاه استفاده می شود. ظاهر بریج درست مانند دندان های طبیعی است.
بریج ها معمولا از پورسلین ساخته می شوند که رنگی مانند دندان های طبیعی دارد. در مواردی، پورسلین از زیر به فلز قوی تری متصل است. برای گذاشتن بریج، ممکن است دندانپزشک مجبور شود دندان های سالم مجاور را با روکش بپوشاند. در مواردی، هم از ایمپلنت و هم از دندان های مجاور به عنوان تکیه گاه استفاده می شود.
انواع مختلفی از بریج ها وجود دارد؛ مانند:
- نوع مرسوم و سنتی
- مریلند (Maryland)
- کانتی لور (cantilever) یا یک طرفه
- بر پایه ایمپلنت (implant-supported)
تعداد دندان های از دست رفته و موقعیت آن ها، نوع بریجی که باید استفاده شود را تعیین می کند. کیفیت دندان های اباتمنت (abutment teeth) که همان دندان های مجاور بریج هستند نیز، فاکتور مهمی در انتخاب نوع بریج است. گذاشتن بریج ممکن است چندین جلسه زمان ببرد. دندانپزشک عمومی یا دندانپزشک متخصص ایمپلنت، این پروسه را انجام می دهند.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
دنچر (denture)
دنچر ها دندان های مصنوعی متحرکی هستند که جایگزین دندان های از دست رفته می شوند. دنچر ها ظاهری مانند دندان های طبیعی و لثه اطراف آن ها دارند.
اگر به دلیل صدمه به دهان، پوسیدگی دندان یا بیماری لثه، تمام دندان های خود را از دست داده اید، دنچر می تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. اگر همچنان تعدادی از دندان های طبیعی خود را دارید، می توانید از دنچر پارسیل (partial denture) استفاده کنید. در مواردی، قبل از اینکه دنچر مخصوص دهانتان ساخته شود، باید دندان های شکسته و پوسیده را نزد دندانپزشک بکشید.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
ونیر (veneer)
ونیر ها، پوسته یا روکش های به رنگ دندان هستند که سطح رویی و جلویی دندان ها را می پوشانند. برای تغییر ظاهر دندان های آسیب دیده و خراب، از ونیر استفاده می شود. ونیر ها، به دندان های کوچک و کوتاه ظاهر بهتری می بخشند. همچنین در مواردی که دندان ها دچار تغییر رنگ و شکستگی شده اند، ونیر ظاهر دندان ها را یکدست و زیبا می کند.
ونیر از پورسلین یا کمپوزیت رزین ساخته می شود. دو روش برای گذاشتن ونیر وجود دارد:
- روش مرسوم و سنتی. در این روش، مرحله ای برای آماده سازی دندان ها وجود دارد که طی آن مینای دندان کمی تراشیده می شود.
- روش سریع و بدون نیاز به آماده سازی. در این روش، تغییر زیادی روی دندان ها صورت نمی گیرد. برای گذاشتن ونیر، نیازی به بی حسی نیست.
ونیر ها، بسته به نحوه نگهداری، بین 5 تا 15 سال عمر می کنند.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
باندینگ (bonding)
باندینگ دندان برای بهتر کردن ظاهر دندان های تغییر رنگ یافته و شکسته انجام می شود. دندانپزشک، کمپوزیت رزین هم رنگ دندان های خودتان را روی دندان ها قرار می دهد. سپس، رزین را به شکل دلخواه در می آورد. در انتها، رزین با کمک اشعه فرابنفش سفت و سخت می شود.
باندینگ به اندازه ونیر یا روکش استحکام ندارد. دندان هایی که عمل باندینگ روی آن ها انجام شده، به آسانی دچار شکستگی می شوند.
هزینه
بسته به روشی که دندان با آن ترمیم شده است، هزینه ها تفاوت پیدا می کنند. در ادامه، تخمین هزینه های هر روش شرح داده شده است:
پرکردن دندان
بیمه درمان معمولا بخشی از هزینه های مربوط به پرکردگی دندان را تقبل می کند. نوع ماده ای که برای پرکردن دندان استفاده می شود، تاثیر زیادی در قیمت دارد. اندازه و موقعیت سوراخی که قرار است پر شود نیز، مهم است. عکس های رادیوگرافی و دارو های به کار رفته برای بی حسی هم بخشی از هزینه ها را تشکیل می دهند.
روکش دندان
روکش ها معمولا قیمت بالایی دارند. موادی که روکش از آن ها ساخته شده، تاثیر زیادی در قیمت دارد.
ایمپلنت دندانی
کاشت ایمپلنت از جمله پروسه های دندانپزشکی است که هزینه بالایی دارند.
بریج
هزینه بر اساس تعداد دندان های جایگزین شده و روش گذاشتن بریج تعیین می شود.
ونیر
از آن جایی که گذاشتن ونیر جزو پروسه های زیبایی به حساب می آید، بیمه هزینه آن را تقبل نمی کند.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
آیا امکان بازسازی و ترمیم مینای دندان وجود دارد؟
مینای دندانی که آسیب دیده باشد، قابل ترمیم نیست. پروسه های ترمیم و بازسازی، دندان را می پوشانند اما توانایی بازگرداندن مینای از دست رفته را ندارند.
رمینرالیزاسیون (remineralisation)
می توان مینای ضعیف شده را با تقویت کردن مواد معدنی آن، دوباره قوی کرد. روش هایی برای تقویت مینای دندان ضعیف شده وجود دارد؛ مانند:
- مسواک زدن به طور منظم با خمیر دندان تقویت کننده مینای دندان مانند خمیردندان های حاوی فلوراید.
- جویدن آدامس های بدون شکر. جویدن آدامس، ترشح بزاق را افزایش می دهد. بزاق دهان، اسید هایی را که باعث فرسایش دندان ها می شوند، خنثی می کند.
- نوشیدن آب به مقدار زیاد.
- پرهیز از غذا ها و نوشیدنی هایی که مینای دندان را فرسوده می کنند.
سیلانت ها (sealants)
در مواردی، مخصوصا در کودکان، دندانپزشک بر روی دندان های عقبی سیلانت (sealant) قرار می دهد. سیلانت از تخریب مینای دندان جلوگیری می کند. باید توجه داشت که سیلانت روی مینای آسیب دیده تاثیری ندارد و آن را ترمیم یا بازسازی نمی کند.
سیلانت ها به هر یک از دندان ها می چسبند و با کمک اشعه فرابنفش در جای خود سفت می شوند و تا سال ها بر روی دندان ها باقی می مانند. سیلانت ها حاوی مقدار بسیار کمی بیس فنول اسید (BPA) هستند. مزایای سیلانت بیشتر از خطرات و معایب این ماده شیمیایی است. بیس فنول اسید، سه ساعت پس از قرار دادن سیلانت روی دندان ها، به طور خود به خود از بین می رود.
روشهای جایگزینی دندان از دست رفته
آیا می توان رنگ دندان را دوباره احیا کرد؟
اگر دندان های شما دچار تغییر رنگ شده اند، می توانید از محصولات سفید کننده دندان مانند ژل ها یا نوار های سفید کننده، استفاده کنید. انجام پروسه بلیچینگ (bleaching) نیز باعث سفیدی بیشتر دندان ها می شود. طی این پروسه، دندان ها درون محفظه ای قرار می گیرند و درون محفظه ژل بلیچینگ ریخته می شود. می توانید این کار را در خانه و یا در کلینیک دندانپزشکی انجام دهید. البته، بلیچینگی که نزد دندانپزشک انجام می شود، کیفیت بالاتری دارد.
چه زمان باید به دندانپزشک مراجعه کنید؟
بهتر است به طور منظم، برای انجام چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید. در این صورت، اگر دندان هایتان دچار مشکلی شده باشند، خیلی سریع متوجه می شوید و درمان را آغاز می کنید.
اگر از درد دندان رنج می برید یا دهانتان دچار خون ریزی شده است، به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورت مشاهده علائم عفونت مانند ترشحات چرکی یا التهاب، درمان باید سریعا آغاز شود. اگر دندان هایتان دچار تغییر رنگ یا شکستگی شده اند و یا تعدادی از دندان های خود را از دست داده اید، با دندانپزشک خود در مورد راه های ترمیم و بازسازی دندان مشورت کنید.
کلام آخر
پروسه های ترمیم دندان به دلایل مختلفی انجام می شود. دندانپزشک، بسته به وضعیت دهان و دندان های شما، بهترین روش را برای بازسازی و ترمیم انتخاب می کند. ترمیم دندان ها، ظاهری زیبا به لبخند شما می بخشد. همچنین، بازسازی دندان ها در نحوه جویدن و صحبت کردن تاثیر مثبتی دارد.
