عوامل متعددی می توانند لکه های سیاه رنگ بر روی دندان ها ایجاد کنند. لکه های تیره ممکن است نشان دهنده وجود بیماری دندان باشند. برخی دارو ها و مکمل های مایع آهن نیز می توانند این نقاط تیره را بر روی دندان ها ایجاد کنند.

اگر دندان های شما سالم هستند اما رنگ آن ها در حال تیره شدن است، ممکن است مشکل از رژیم غذایی شما باشد. برای مثال، قهوه و نوشابه های رنگی می توانند روی دندان ها لکه تیره ایجاد کنند. پلاک (plaque)، لایه نازک و چسبنده ای است که روی دندان ها تجمع می یابد. اگر پلاک را با کمک مسواک و نخ دندان پاک نکنید، سفت می شود و تارتار (tartar) را به وجود می آورد. به تارتار، کلکولوس (calculus) نیز گفته می شود. تارتار به رنگ های زرد، خاکستری و سیاه دیده می شود.

علت ایجاد تارتار سیاه رنگ روی دندان ها چیست؟

زمانی که بزاق دهان شما با باکتری ها و ذرات مواد غذایی مخلوط می شود، پلاک به وجود می آید. پلاک به دندان ها و خط لثه می چسبد. چسبناک شدن دندان ها به دلیل وجود پلاک است. با مصرف غذا و نوشیدنی، پلاک تجمع پیدا می کند. اگر پلاک از روی دندان ها پاک نشود، تارتار را به وجود می آورد. در واقع، مواد معدنی موجود در پلاک سخت و سفت می شوند و تارتار ایجاد می شود.

تارتار زبر و متخلخل است. به همین خاطر، باکتری به راحتی وارد منافذ تارتار می شود. در ابتدا، رنگ تارتار سفید یا زرد است. اما عوامل مختلفی می توانند بر تارتار تاثیر بگذارند و آن را تیره تر کنند.

عوامل زیر می توانند تارتار را تیره و سیاه کنند:

مواد غذایی و نوشیدنی ها

برخی مواد غذایی باعث می شوند تارتار تیره و سیاه شود؛ مانند:

• قهوه
• شراب قرمز
• نوشیدنی های تیره رنگ
• غذا های شیرین و پر از نشاسته

سیگار

سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکو باعث ایجاد لکه بر روی دندان ها می شود. به علاوه، ممکن است تارتار روی دندان ها و خط لثه نیز به مرور زمان تیره شود.

تارتار زیر خط لثه

تارتار می تواند به زیر خط لثه نفوذ پیدا کند. خون ناشی از لثه های آسیب دیده با تارتار ترکیب می شود و ظاهری تیره رنگ ایجاد می کند.

صدمه فیزیکی

آسیب و صدمه به مینای دندان می تواند باعث تیره شدن دندان شود.

درمان تارتار سیاه رنگ روی دندان

تارتار چه مشکلاتی را برای سلامتی شما ایجاد می کند؟

حضور لکه های تیره بر روی دندان ها، ارتباطی با پوسیدگی دندان ها ندارد. اما نباید به این لکه های تیره بی توجهی کنید. در صورت مشاهده لکه های تیره بر روی دندان ها، به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر تارتار از روی دندان ها پاک نشود و تجمع پیدا کند، احتمال پوسیدگی دندان ها افزایش می یابد. همچنین، تارتار در نزدیکی خط لثه تجمع می یابد و باعث التهاب لثه ها می شود. اگر تارتار از بین برده نشود، ممکن است ژینژیویت (gingivitis) ایجاد شود. در صورت عدم درمان به موقع، ژینژیویت به حالت حاد تر خود، یعنی پریودنتیت (periodontitis) تبدیل می شود.

اگر تارتار بر روی دندان ها باقی بماند، لثه ها به مرور زمان عقب می روند و دندان ها لق می شوند. ممکن است درد یا خون ریزی را تجربه کنید. در موارد شدید پریودنتیت، درد بسیار زیاد است و حتی ممکن است دندان ها از دست بروند.

پریودنتیت با بیماری های مختلفی مرتبط است و احتمال ابتلا به آن ها را افزایش می دهد:

• دیابت
• بیماری های تنفسی
• بیماری قلبی

چگونه می توان تارتار را از روی دندان ها پاک کرد؟

روش خانگی

قبل از این که پلاک سفت شود و تارتار را به وجود بیاورد، می توانید با مسواک دندان ها را تمیز کنید. همچنین، می توانید از خمیردندان های حاوی فلوراید استفاده کنید. با کشیدن نخ دندان نیز می توانید پلاک جمع شده میان دندان ها را از بین ببرید.

روش تخصصی

اگر پلاک به تارتار تبدیل شود، پاک کردن آن دشوار خواهد بود. برای تمیز کردن تارتار باید به دندانپزشک مراجعه کنید. طی پروسه تمیز کردن عمیق دندان ها، دندانپزشک ابتدا جرم گیری انجام می دهد. در این مرحله، دندانپزشک تارتار و پلاک را از روی دندان ها پاک می کند.

اگر تارتار تجمع یافته زیاد باشد، باید مرحله بعدی را هم انجام دهید. به این مرحله تسطیح سطح ریشه (root planning) گفته می شود. در پروسه روت پلنینگ، سطح زیر لثه ها تمیز می شود. اگر تارتار در زیر خط لثه جمع شده باشد، در این مرحله از بین می رود.

درمان تارتار سیاه رنگ روی دندان

جلوگیری از ایجاد تارتار بر روی دندان ها

به یاد داشته باشید که پلاک به مرور زمان می تواند به تارتار تبدیل شود. برای جلوگیری از ایجاد تارتار، باید جلوی تشکیل و تجمع پلاک را بگیرید:

• دو بار در روز مسواک بزنید. می توانید از خمیردندان های حاوی فلوراید استفاده کنید.
• هر روز نخ دندان بکشید. با استفاده از نخ دندان می توانید پلاک میان دندان ها را تمیز کنید.
• غذا ها و نوشیدنی های شیرین را کمتر در برنامه غذایی خود قرار دهید. باکتری های موجود در دهان، از مواد قندی درون مواد غذایی تغذیه می کنند. در نتیجه، پلاک با سرعت بیشتری شکل می گیرد و احتمال پوسیدگی دندان ها افزایش می یابد.
• به طور منظم برای انجام چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.
• اگر سیگار می کشید، سعی کنید این عادت را ترک کنید.

کلام آخر

پیشگیری بهتر از درمان است. برای جلوگیری از ایجاد لکه های سیاه بر روی دندان ها، نکات گفته شده را رعایت کنید. به بهداشت دهان و دندان خود توجه ویژه ای داشته باشید. بدین گونه، ممکن است بتوان از ایجاد تارتار تیره رنگ جلوگیری کرد.