اهمیت معاینه و چکاپ منظم دندانپزشکی

چکاپ دندانپزشکی، به معنای معاینه و بررسی تخصصی و دقیق دندان ها و لثه ها توسط دنداپزشک است. بهتر است که هم کودکان و هم بزرگسالان، هر 6 ماه یکبار، توسط دندانپزشک معاینه شوند. این معاینه های دوره ای، برای حفظ سلامت دهان و دندان اهمیت بسیاری دارند. وقتی که معاینه دندان ها به صورت منظم انجام شود، اگر دندان ها مشکلی داشته باشند، دندانپزشک سریعا متوجه می شود و درمان را به موقع آغاز می کند.

چکاپ دندان به چه دلیل انجام می شود؟

معاینه دندان ها به منظور بررسی سلامت دهان و دندان انجام می شود. دندانپزشک با معاینه می تواند به وجود پوسیدگی دندان ها، بیماری های لثه و دیگر مشکلات پی ببرد و درمان آن ها را آغاز کند. دندانپزشکان، در حین انجام چکاپ، آموزش های لازم برای مراقبت از دندان ها را نیز به بیمار می دهند.

چرا دندان ها باید به طور منظم معاینه شوند؟

همانطور که گفته شد، برای حفظ سلامت دهان و دندان بهتر است هر شش ماه یکبار، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه شود. در صورت مشاهده تورم، قرمزی و خونریزی از لثه ها ( نشانه های ژنژیویت یا همان التهاب خفیف لثه) ممکن است به ویزیت های دندانپزشکی بیشتری نیاز باشد؛ برای مثال افرادی که به بیماری لثه مبتلا هستند باید 3 تا 4 بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنند. معاینه  بیشتر و زود به زود تر در این افراد، ریسک ابتلا به بیماری های شدید تر و خطرناک تر مثل پریودنتیت (التهاب مزمن لثه) را کاهش می دهد. پریودنتیت می تواند باعث عفونت و درنهایت افتادن دندان ها شود.

اولین چکاپ در نوزادان، باید شش ماه پس از در آمدن اولین دندان، اتفاق بیفتد. پس از آن، دندان هایشان باید هر شش ماه، مورد معاینه قرار بگیرد. اگر مشکلی در رشد دندان ها و یا به طور کلی سلامت دهان و دندان وجود داشته باشد، به تبع آن تعداد ویزیت های بیشتری هم نیاز است.

معاینه و چکاپ دندان

 در بررسی دندان ها چه اتفاقی می افتد ؟

معاینه شامل تمیز کردن دندان ها و بررسی سلامتی دهان و دندان می شود. در بعضی از ویزیت ها، برای بررسی دقیق تر وضعیت سلامت دهان، عکس رادیوگرافی (x-rays) نیز باید تهیه شود.

در هنگام تمیز کردن دندان ها:

• فرد بر روی صندلی مخصوص می نشیند و یک چراغ در بالای سر وی قرار می گیرد. دندانپزشک با استفاده از ابزار فلزی کوچک، دندان های شخص را به طور تخصصی تمیز می کند و پلاک (plaque) و تارتار(tartar) روی دندان ها را از بین می برد. پلاک، لایه نازک چسبنده ای است که باکتری های مختلفی را در خود جای داده است. اگر پلاک از روی دندان ها تمیز نشود، به تدریج حالت سخت و محکم پیدا می کند. به این پلاک سخت شده، تارتار گفته می شود.
• دندانپزشک ممکن است از نخ دندان، برای تمیز کردن بین دندان ها استفاده کند.
• با استفاده از مسواک برقی مخصوصی، دندان ها مسواک زده می شوند.
• ممکن است ژل یا فوم حاوی فلوراید نیز به کار گرفته شود. فلوراید، ماده معدنی است که از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند. پوسیدگی می تواند به سوراخ شدن دندان بینجامد. درمان با فلوراید در کودکان بیشتر از بزرگسالان انجام می شود.
• در اکثر مواقع، دندانپزشک اطلاعات آموزشی در مورد نگهداری صحیح از دندان ها را در اختیار بیمار قرار می دهد.

عکس رادیوگرافی از دندان، می تواند پوسیدگی، بیماری لثه، تحلیل استخوان فک و بسیاری از مشکلات دیگر را نشان دهد. در حین عکس برداری، موارد زیر اتفاق می افتند:

• پوششی مانند پیشبند، روی قفسه سینه فرد قرار می گیرد. در بعضی از مواقع، پوشش اضافه ای هم دور گردن قرار داده می شود تا در هنگام عکس برداری به غده های تیروئید آسیبی وارد نشود. این پوشش ها از بدن در برابر اشعه های مضر، محافظت می کنند.
• جسم کوچک پلاستیکی در دهان فرد قرار می گیرد و از وی درخواست می شود تا آن را گاز بگیرد.
• دستگاه اسکنر (scanner) بیرون از دهان قرار داده می شود. تکنسین، پزشک یا دندانپزشکی که شما را همراهی کرده، به پشت صفحه ای محافظ و یا به اتاقی دیگر می رود و سپس عکس برداری انجام می شود.
• برای بعضی از انواع خاص عکس رادیوگرافی، این پروسه چند مرتبه تکرار می شود و در هر بار فرد باید نقطه مشخص و متفاوتی را گاز بگیرد.

معاینه و چکاپ دندان

برای معاینه و چکاپ دندان ها، دندانپزشک می تواند موارد زیر را انجام دهد:

• بررسی عکس رادیوگرافی دندان ها که دندانپزشک می تواند به کمک آن، به وجود پوسیدگی و دیگر مشکلات پی ببرد.
• معاینه دندان ها و لثه
• چک کردن بایت (bite) بیمار. بایت به معنی نحوه قرارگیری دندان های فک بالا و پایین روی یکدیگر است. اگر دندانپزشک مشکلی را در مورد بایت مشاهده کند، می معمولا فرد را به ارتودنتیست ارجاع می دهد.
• بررسی وجود و یا عدم وجود سرطان دهان. برای این کار دندانپزشک زیر فک، قسمت داخلی لب ها، اطراف زبان و سقف دهان را معاینه می کند.
• در مورد کودکان، دندانپزشک وضعیت رشد دندان ها را نیز چک می کند.

پس همانطور که گفته شد، در معاینه دندانپزشکی، وضعیت دهان،دندان،فک و لثه مورد بررسی قرار می گیرد. در اولین ویزیت دندانپزشکی معمولا این معاینه طولانی تر است و به کامل ترین شکل ممکن انجام می شود. در نتیجه این کار، دندانپزشک کاملا با وضعیت دهان و دندان های فرد آشنا می شود و می تواند همه اطلاعات بدست آمده از بیمار را در پرونده ثبت کند.  پس از آن، بهتر است که هر سه سال یکبار، دوباره این چکاپ کامل تر تکرار شود. در طول این سال ها نیز، فرد هر شش ماه به دندانپزشکی مراجعه می کند تا سلامت دندان ها و بافت های اطراف آن را حفظ کند. در یک چکاپ کامل، دندان ها به صورت تخصصی تمیز می شوند، عکس رادیوگرافی دندان ها بررسی می شود و دندانپزشک دندان ها را معاینه می کند.

اگر فردی به دلیل یک مورد اورژانسی به دندانپزشک مراجعه کند، ابتدا مشکل او برطرف می شود و پس از آن در ویزیتی دیگر، دندان های او به طور کامل معاینه می شوند. در اولین مراجعه، یک پرسشنامه در رابطه با سوابق پزشکی فرد، در اختیار بیمار قرار می گیرد که شخص باید صادقانه پاسخ های خود را بنویسد. پس از آن، در ابتدای هر ویزیت، دندانپزشک سوابق پزشکی و دندانپزشکی بیمار را مرور می کند. سپس معاینه شروع می شود.

در انجام معاینه، قسمت های مختلف دهان بررسی می شوند:

ابزارهای معاینه و بررسی دندان ها

دندانپزشک با استفاده از وسایل مختلف دندانپزشکی مثل، آینه دهانی، پروب (probe)، جست وجو گر (explorer) و ابزار دیگر دندان ها را معاینه می کند. هر یک از دندان ها از نظر پوسیدگی بررسی می شوند. وضعیت قرار گیری دندان ها، دندان های تازه درآمده و دندان های نهفته (impacted teeth) سنجیده می شود. در صورت وجود، روکش های دندانی و ایمپنت ها چک می شوند. دندانپزشک، وضعیت بایت را نیز در بیمار خود می سنجد زیرا در صورت وجود هر گونه اخلال در بایت و عدم درمان آن، مشکلات دندانی بسیاری می توانند بوجود بیایند. اگر فرد از دندان مصنوعی استفاده می کند، دندانپزشک وضعیت قرارگیری آن را در دهان بررسی می کند.

معاینه و چکاپ دندان

معاینه لثه ها

علاوه بر دندان ها، دندانپزشک وضعیت لثه را نیز چک می کند تا در صورت وجود بیماری لثه (بیماری پریودنتال)، درمان مناسب سریعا آغاز شود. بیماری پریودنتال می تواند مشکلات متعددی را ایجاد کند؛ از جمله افتادن دندان، تحلیل استخوان فک، خونریزی لثه، التهاب و تحلیل لثه. با استفاده از یک پروب پریودنتال (periodontal probe) عمق پاکت های اطراف دندان ها اندازه گیری می شود. اگر لثه سالم باشد، عمق این پاکت ها (pockets) از 3 میلی متر کمتر است. عمق 4 میلی مترو یا بیشتر، وجود بیماری پریودنتال را نشان می دهد. هر چه این پاکت ها عمیق تر باشند، احتمال از دست دادن دندان بیشتر می شود. به همین دلیل است که درمان بیماری های لثه باید خیلی سریع شروع شود.

بررسی بافت های دیگر دهان

بررسی وجود و یا عدم وجود سرطان دهان نیز جزئی از معاینه دندانپزشکی است. دندانپزشک در این معاینه، گرخ های لنفاوی صورت و گردن را لمس می کند و تمام حفره دهان را اعم از کام سخت، کام نرم، زبان، گونه ها، لب ها و کف دهان را چک می کند. اگر سرطان دهان زود تشخیص داده شود، به راحتی قابل درمان است.

معاینه و چکاپ دندان

آیا آمادگی خاصی برای این معاینه لازم است؟

در صورت ابتلا به برخی از بیماری های خاص، بهتر است که قبل از ویزیت دندانپزشکی، آنتی بیوتیکی که پزشک تجویز می کند، مصرف شود. این بیماری ها عبارتند از:

• مشکلات قلبی و عروقی
• نقوص سیستم ایمنی
• در صورت مراجعه به دندانپزشک بعد از انجام عمل جراحی، ممکن است به مصرف آنتی بیوتیک نیاز باشد.

• اگر مطمئن نیستید که باید از آنتی بیوتیک استفاده کنید یا خیر، می توانید از دندانپزشک و یا پزشک خود سوال کنید.

به علاوه، برخی افراد از مراجعه به دندانپزشک می ترسند و استرس می گیرند. اگر شما و یا فرزندتان جزو این دسته هستید، می توانید قبل از رفتن، این مشکل را با دندانپزشک در میان بگذارید. ممکن است او بتواند از اضطراب شما و کودکتان بکاهد.

معاینه و چکاپ دندان

آیا انجام چکاپ دندان خطرناک است؟

معاینه دندان ها، تقریبا هیچ گونه خطری به همراه ندارد. برای مثال، تمیز کردن دندان ها ممکن است برای بیمار احساس ناراحتی ایجاد کند اما معمولا دردناک نیست. تهیه عکس های رادیوگرافی نیز برای اکثر افراد بی خطر است چراکه میزان اشعه مورد استفاده برای عکس برداری، بسیار ناچیز است. برای احتیاط، بهتر است که خانم های باردار این نوع عکس را تهیه نکنند؛ مگر در موارد اورژانسی. بنابراین اگر فردی باردار است و یا حتی احتمال بارداری اش وجود دارد، بهتر است به دندانپزشک خود اطلاع دهد.

نتایج حاصل از معاینه دهان و دندان

دندانپزشک، پس از انجام معاینه ممکن است مشکلات زیر را در دهان بیمار تشخیص دهد:

• پوسیدگی دندان ها
• بیماری لثه مانند ژنژیویت (التهاب خفیف لثه)
• تحلیل استخوان و مشکلات مربوط به رشد دندان ها

در صورت مشاهده پوسیدگی، فرد باید برای درمان دوباره به دندانپزشک مراجعه کند. اگر بیماری لثه تشخیص داده شود، دندانپزشک معمولا موارد زیر را پیشنهاد می دهد:

• تمیز کردن بهتر دهان و دندان ها
• ویزیت های دندانپزشکی و معاینه بیشتر برای کنترل وضعیت
• استفاده از دهانشویه های دارویی
• مراجعه به پریودنتیست (دندانپزشک متخصص جراحی لثه و ایمپلنت) برای درمان تخصصی تر بیماری

در آخر، آن چه که نباید فراموش شود، مراجعه منظم به دندانپزشک است. به علاوه، خود فرد باید به بهداشت دهان ودندان های خود اهمیت زیادی بدهد و برای سلامتی آن ها بکوشد.