هر آنچه که باید در مورد روکش دندان بدانید

روکش (dental crown)، به عنوان سرپوشی برای دندان آسیب دیده عمل می کند. روکش از مواد مختلفی مانند فلز و پورسلین (porcelain) ساخته می شود. ممکن است یکی از دندان های آسیای شما روکش داشته باشد که در اکثر اوقات نمایان نیست. روکش هایی که برای دندان های جلویی ساخته می شوند، به رنگ دندان های شما هستند و تشخیص آن ها کار دشواری است. هنگام انتخاب روکش برای دندان هایتان، باید به عوامل مختلفی توجه داشته باشید؛ از جمله:

• هزینه
• استحکام و مقاومت روکش
• ماندگاری روکش

یکی از مهم ترین مواردی که باید به آن توجه کنید این است که ظاهر روکش، باید مثل دندان های دیگرتان باشد و نباید از زیبایی لبخندتان بکاهد. می توانید با دندانپزشک خود، در این باره مشورت کنید.

روکش دندان

انواع روکش دندان

مواد مختلفی برای ساخت روکش های دندان به کار برده می شوند. این مواد عبارتند از:

• پورسلین
• سرامیک
• زیرکونیا (zirconia)
• فلز
• رزین
• کامپوزیت رزین
• مخلوطی از مواد مختلف

برای مثال، به جای روکش تمام پورسلین، می توانید روکشی داشته باشید که در آن پورسلین به فلز چسبیده باشد. هنگام انتخاب جنس روکش، دندانپزشک عوامل متعددی را در نظر می گیرد؛ از جمله:

• موقعیت دندان
• میزان نمایان شدن دندان در هنگام لبخند زدن
• موقعیت بافت لثه
• کارایی دندانی که باید روکش شود
• میزانی از دندان مورد نظر که سالم باقی مانده است
• رنگ دندان های اطراف

همچنین برای انتخاب جنس روکش، می توانید سلیقه شخصی خود را با دندانپزشک در میان بگذارید.

روکش موقت دندان (temporary crown)

روکش دندان موقت، همانطور که از نامش پیدا است، برای مدت کوتاهی در دهان می ماند. دندانپزشک، روکش موقت را با چسبی که بعدا بتوان آن را جدا کرد، بر روی دندان مورد نظر قرار می دهد. بنابراین، نوع موقت به اندازه روکش دائمی قوی نیست. ساخت روکش دندان اصلی، زمان بر است. برای همین، در این فاصله دندانپزشک روکش موقت را روی دندان قرار می دهد. در ویزیت بعدی، روکش دائمی جایگزین می شود.

روکش دندان یک روزه (one-day crown)

شما می توانید با یکبار مراجعه به کلینیک دندانپزشکی نیز، دندان خود را روکش کنید. برخی دندانپزشکان با استفاده از روش هایی می توانند تنها در یکبار مراجعه بیمار، دندان او را روکش کنند. طی این روش ها، طراحی و ساخت روکش از سرامیک، در خود مطب یا کلینیک انجام می شود.

آنلی یا روکش ¾  (onlay or ¾ crown)

برخی روکش ها، فقط بخشی از دندان را می پوشانند. اگر به روکش کامل نیاز نداشته باشید، ممکن است دندانپزشک آنلی یا روکش ¾ را به شما پیشنهاد دهد.

روکش دندان

چه کسانی به روکش دندان نیاز دارند؟

ممکن است پوسیدگی و سوراخ ایجاد شده در دندان شما، بزرگ تر از آن باشد که بتوان از پر کردگی استفاده کرد. در چنین مواقعی، دندان روکش می شود.

اگر یکی از موارد زیر پیش بیاید، می توان دندان را روکش کرد:

• فرسایش بیش از حد دندان
• شکستگی و ترک دندان
• ضعیف شدن دندان

به علاوه، پس از انجام عصب کشی (root canal)، معمولا روکش روی دندان قرار می گیرد؛ زیرا دندان ضعیف شده و نیاز به محافظت دارد.

در مواقعی که دندان شما از دست رفته است، دندانپزشک بریج (bridge) یا ایمپلنت دندانی (tooth implant) را جایگذاری می کند. ممکن است از روکش دندان هم استفاده شود.

هزینه ها

بسته به موادی که در ساخت روکش به کار رفته است و اندازه دندان، قیمت می تواند متغیر باشد. ممکن است روکش هایی که تماما از فلز ساخته شده اند، هزینه کم تری از روکش های پورسلین و طلا داشته باشند. همچنین، پروسه آماده سازی دندان برای روکش گذاری می تواند در مقدار هزینه ها نقش داشته باشد. برای مثال، ممکن است قبل از روکش کردن دندان، نیاز به عصب کشی یا کاشت ایمپلنت باشد.

روکش دندان

پروسه روکش کردن دندان

این پروسه می تواند در چند روز و یا در یک روز انجام شود.

روکش کردن دندان در چند روز همراه با استفاده از روکش موقت

برای روکش کردن دندان به روش سنتی، باید در دو مرتبه به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید.

• دندانپزشک، معاینه خود را انجام می دهد و دندان مورد نظر را برای روکش گذاری، آماده می کند. ممکن است از دندان هایتان عکس رادیوگرافی (x-rays) گرفته شود. در مواردی، از دهان و دندان ها قالب تهیه می شود.
• دندانپزشک، بخش هایی از لایه خارجی دندان را بر می دارد.
• پس از تراشیدن قسمت هایی از لایه خارجی دندان، دندانپزشک از دندان و نواحی اطرافش قالب می گیرد.
• برای محافظت از دندان، روکش موقت روی آن قرار می گیرد.
• قالب تهیه شده به آزمایشگاهی که روکش را می سازد، فرستاده می شود. این مرحله ممکن است چند هفته طول بکشد.
• پس از اینکه روکش ساخته شد، باید برای بار دوم به دندانپزشک مراجعه کنید تا روکش اصلی روی دندانتان چسبانده شود.

روکش کردن دندان در یک روز

در پروسه روکش کردن یک روزه دندان، مرحله استفاده از روکش موقت حذف شده است.

• در ابتدا، دندانپزشک از دهانتان عکس های دیجیتال می گیرد.
• پس از اسکن عکس های گرفته شده، دندانپزشک روکش را در خود کلینیک طراحی می کند و می سازد. حدود 1 تا 2 ساعت باید برای آماده شدن روکش صبر کنید.
• پس از اینکه روکش دندان آماده شد، دندانپزشک آن را روی دندان مورد نظر قرار می دهد. کل این پروسه بین 2 تا 4 ساعت طول می کشد.

همه دندانپزشکان، تکنولوژی ساخت روکش یک روزه را ندارند. می توانید در این باره از دندانپزشک خود سوال کنید.

مراقبت از روکش دندان

پس از اینکه دندان شما روکش شد، مراقبت درست از آن بسیار مهم است. نگهداری مناسب از روکش، طول عمر آن را افزایش می دهد.

برخی نکات مربوط به نگهداری از روکش عبارتند از:

• دندان هایتان را خیلی خوب و دقیق مسواک بزنید. اگر تا امروز، روزی دو مرتبه مسواک نمی زدید، بهتر است از همین حالا شروع کنید. اگر دندان روکش شده یا دندان های اطرافش به سرما و گرما حساس هستند، از خمیردندان مخصوص دندان های حساس استفاده کنید.
• هر روز از نخ دندان استفاده کنید.
• از غذا های سفت بپرهیزید. جویدن یخ یا مواد غذایی سخت می تواند باعث شکستگی روکش شود؛ مخصوصا اگر از جنس پورسلین باشد.
• اگر در شب دندان های خود را به یکدیگر می فشارید، ممکن است دندانپزشک برای شما گارد دهان تجویز کند تا به دندان روکش شده صدمه ای وارد نشود.

مراقبت از روکش موقت

باید با ملایمت زیادی با روکش موقت رفتار کرد چراکه چسب استفاده شده فقط برای نصب موقت است و از قدرت بالایی ندارد. حتما دندان هایتان را مسواک بزنید اما بسیار آهسته و ملایم این کار را انجام دهید. در هنگام نخ دندان کشیدن، به جای برگرداندن سریع نخ به سمت بالا، آن را از کناره دندان به آرامی بالا بیاورید؛ در غیر این صورت ممکن است روکش دندان جابه جا شود.

اگر روکش موقت دندان شکست و یا از جای خود درآمد، با دندانپزشک تماس بگیرید. دندانپزشک یا روکش موقت جدیدی برایتان می سازد و یا اینکه روکش قبلی را دوباره می چسباند.

روکش دندان

مشکلات احتمالی ناشی از روکش کردن دندان

روکش کردن راه حل بسیار خوبی برای درمان برخی از مشکلات دندان است. اما روکش دندان می تواند پیچیدگی و مشکلاتی را نیز به وجود بیاورد؛ مانند:

حساس شدن دندان ها

روکش کردن دندان ها، در بسیاری از مواقع باعث حساسیت آن ها به گرما و سرما می شود. با این حال اگر دندان شما به فشار ناشی از گاز زدن خیلی حساس است، ممکن است روکش به درستی در جای خود قرار نگرفته باشد. در چنین مواقعی می توانید با دندانپزشک خود درباره جابه جایی روکش مشورت کنید. در مواردی، امکان دارد دندانپزشک قسمت بالایی روکش را کمی بتراشد.

شکستگی روکش

برخی از روکش ها، مخصوصا روکش هایی که از جنس پورسلین هستند، بیشتر احتمال شکستگی دارند. دندانپزشک ممکن است بتواند شکستگی های کوچک را تعمیر کند.

در روکش هایی که از جنس فلز و پورسلین هستند، ممکن است پورسلین دچار شکستگی شود و ساختار فلزی زیرین نمایان شود. اگر بخش فلزی آسیبی ندیده باشد، نیازی به تعمیر بخش های شکسته نیست.

شل شدگی و درآمدن روکش

اگر به اندازه کافی از چسب استفاده نشده باشد، ممکن است روکش دندان شل شود و یا از جای خود در بیاید. اگر احساس می کنید که روکش دندانتان لق شده و حرکت می کند، با دندانپزشک تماس بگیرید.

واکنش آلرژیک

در موارد نادر، فرد به فلز به کار رفته در روکش دندان واکنش آلرژیک نشان می دهد.

بیماری لثه

التهاب و خونریزی در لثه های اطراف دندان روکش شده، می تواند نشان دهنده بیماری لثه و ژنژیویت (gingivitis) باشد.

روکش دندان

طول عمر روکش دندان چقدر است؟

طول عمر روکش بین 5 تا 15 سال متغیر است. برخی روکش ها مقاوم تر هستند و در نتیجه مدت زمان بیشتری باقی می مانند. برای مثال، تحقیقات انجام شده در سال 2016 نشان می دهند که روکش هایی که یکپارچه از جنس زیرکونیا هستند، کمترین احتمال شکستگی و ترک خوردن را دارند. به روکش هایی که به صورت یکپارچه از یک ماده ساخته شده اند، روکش مونولیتیک (monolithic crown) گفته می شود. البته تنوع در نحوه جایگذاری روکش و فاکتور های دیگر نیز، در طول عمر آن نقش دارند. به عنوان یک قانون کلی، روکش هایی که از جنس طلا یا پورسلین و فلز هستند، بیشتر عمر می کنند.

روکش های تمام سرامیک یا پورسلین ممکن است طبیعی تر به نظر برسند اما به اندازه مدل پورسلین چسبیده به فلز مقاوم نیستند. روکش های رزینی نیز، خیلی زود دچار فرسایش می شوند.

با این حال، نحوه نگهداری از روکش هم تاثیر زیادی در طول عمر آن دارد. با مراقبت درست و دقیق، روکش تا سالیان سال سالم باقی می ماند.

روش های جایگزین روکش کردن دندان

بسته به وضعیت هر فرد، دندانپزشک از روکش متفاوتی استفاده می کند. در مواردی هم به جای روکش کردن دندان، از روش های درمانی دیگر استفاده می شود. برای مثال، ممکن است دندان شما ضعیف شده باشد و فرسوده تر از آن باشد که بتواند پرکردگی معمولی را تحمل کند. اگر دندان مورد نظر در جلوی فک باشد، از ونیر (veneer) استفاده می شود. با توجه به تشخیص دندانپزشک، ممکن است روش های دیگری نیز به کار رود.

اگر سوراخ و پوسیدگی ایجاد شده در دندان شما بزرگ تر از حدی باشد که بتوان از پرکردگی استفاده کرد، بهترین راه روکش کردن دندان است.

کلام آخر

روکش های دندان از تنوع بالایی برخوردار هستند. نمی توان برای همه افراد از یک نوع روکش استفاده کرد. در نهایت، وضعیت دهان و دندان هر شخص نوع روکش را تعیین می کند. می توانید در این باره با دندانپزشک خود صحبت کنید و اطلاعات کامل تری را بدست آورید.