مزیودنس (دندان اضافی) چیست؟

هر فرد در طول زندگی خود دو دسته دندان دارد؛ یک گروه، دندان های شیری و دسته دیگر دندان های دائمی هستند. تعداد دندان های شیری معمولا 20 عدد و دندان های دائمی، 32 عدد است. البته، در مواردی دندان اضافه ای نیز وجود دارد. رایج ترین نوع دندان اضافه، مزیودنس (mesiodens) است.

مزیودنس در جلوی فک بالا، در پشت و یا بین دو دندان پیشین ظاهر می شود. معمولا شکل مخروطی دارد و بیشتر در زمان داشتن دندان های شیری، دیده می شود. وجود مزیودنس، اتفاق نادری است. فراوانی آن در جمعیت به عوامل گوناگونی بستگی دارد. تخمین زده شده که حدود 0.15 تا 1.9 درصد از جمعیت به این وضعیت دچار می شوند. مزیودنس در مردان بیشتر از زنان دیده می شود.

در صورت وجود مزیودنس، باید به موقع برای درمان اقدام کرد. اگر به موقع درمانی صورت نگیرد، مزیودنس می تواند مشکلات دندانی متعددی به وجود آورد.

علت ایجاد مزیودنس چیست؟

علت دقیق ایجاد مزیودنس هنوز مشخص نیست. عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی، تغییرات در هنگام رشد دندان ها می توانند از دلایل احتمالی باشند. به علاوه، رشد دندان اضافه ممکن است با مشکلات دیگری مرتبط باشد؛ از جمله:

• شکاف کام (cleft palate) و شکاف لب
• سندروم گاردنر (Gardner’s syndrome)، اختلال ژنتیکی نادری است که باعث ایجاد غده و انباشتگی هایی در بخش های مختلف بدن می شود
• اختلال ژنتیکی که باعث رشد غیرعادی استخوان های صورت و دندان ها می شود
• اختلال ژنتیکی که باعث رشد غیرعادی دهان، دندان ها، انگشتان دست و پا می شود

همچنین، امکان دارد بیش از یک مزیودنس در دهان ظاهر شود. البته، این اختلال به ندرت دیده شده است.

دندان اضافی

دندان اضافی چه خطراتی برای سلامتی دارد؟

داشتن مزیودنس، مشکلات دندانی متعددی را ایجاد می کند. در این قسمت به برخی از این پیچیدگی ها می پردازیم:

تداخل با دیگر دندان ها

یکی از اصلی ترین مشکلاتی که مزیودنس یا دندان اضافی ایجاد می کند، تداخل با سایر دندان ها است. این تداخل در حالات مختلفی اتفاق می افتد:

• تاخیر در درآمدن دندان های اطراف
• در آمدن دندان های اطراف در مکان های نادرست
• شلوغی و تراکم بالای دندان ها در اطراف مزیودنس
• غیر هم ترازی دندان ها (مال اکلوژن) یا مشکلات بایت (bite)
• وجود فاصله یا شکاف میان دندان ها، مخصوصا دندان های جلویی
• خم شدن غیر عادی تاج یا ریشه دندان ها
• بازجذب ریشه دندان های اطراف؛ در این حالت، ساختمان ریشه دندان از بین می رود

تداخل مزیودنس با سایر دندان ها ممکن است باعث شود فرد، به درمان ارتودنسی نیاز پیدا کند. به همین دلیل، شناسایی و درمان دندان اضافی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

تشکیل کیست (cyst)

کیست (cyst)، کیسه پر از مایعی است که در نواحی مختلف بدن ایجاد می شود. اگر دندان اضافی به صورت نهفته باشد و از لثه بیرون نیاید، ممکن است باعث ایجاد کیستی به نام کیست دنتی ژروس (dentigerous cyst) شود.

به طور کلی، کیست های دنتی ژروس کوچک نشانه یا علامتی ندارند. با این حال، اگر کیست شروع به بزرگ شدن کند، ممکن است مشکلاتی مانند ورم یا جا به جایی دندان های اطراف را به وجود آورد.

درآمدن دندان در حفره بینی

در برخی موارد، دندان اضافه به جای حفره دهان، در حفره بینی ظاهر می شود؛ البته این اتفاق بسیار نادر است. زمانی که دندان در حفره بینی ظاهر می شود، چندین مشکل به وجود می آورد؛ از جمله درد، ورم و انسداد بینی.

دندان اضافی

دندان اضافه چگونه و در چه زمان تشخیص داده می شود؟

مزیودنس ها معمولا در کودکان دیده می شوند. دندان اضافی در معاینات دندانپزشکی و عکس های رادیوگرافی تشخیص داده می شوند. دندان های اضافی بیشتر با دندان های دائمی مرتبط هستند. در نتیجه، دندان اضافی معمولا در زمان درآمدن دندان های دائمی مشاهده می شود.

دندانپزشک، حین معاینه دندان ها می تواند مزیودنس را شناسایی کند. حتی ممکن است خود فرد متوجه وجود دندان اضافه در دهانش شود. در این صورت، باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کند.

با این حال، حدود 79 تا 91 درصد مزیودنس ها در حالت نهفته باقی می مانند. از جمله علائم وجود دندان نهفته اضافی، می توان به تراکم بالای دندان ها، غیر هم ترازی دندان ها و تاخیر در درآمدن دندان های اطراف اشاره کرد.

اگر مزیودنس نهفته باشد، می توان به کمک عکس رادیوگرافی آن را شناسایی کرد. برای تشخیص، دندانپزشک باید عکس هایی را که از زوایای مختلف گرفته شده اند، بررسی کند.

کشیدن دندان اضافی و دیگر روش های درمانی

کشیدن دندان، رایج ترین روش مدیریت دندان اضافی است. اما در برخی موارد، مانند مواقعی که مزیودنس یک دندان شیری است و پیچیدگی ایجاد نشده، دندانپزشک ممکن است آن را نکشد و فقط تحت نظر بگیرد. کشیدن دندان اضافی باید با دقت زیادی انجام شود. دو نوع روش کشیدن وجود دارد:

• ساده. در روش ساده، دندان بدون ایجاد برش در لثه ها، کشیده می شود. دندانپزشک از ابزار مخصوصی برای گرفتن و شل کردن دندان استفاده می کند. این پروسه باید در کلینیک یا مطب دندانپزشکی انجام شود.
• جراحی. در موارد پیچیده تر، مانند زمانی که دندان نهفته است، باید از روش جراحی کمک گرفت. در این پروسه، برشی در لثه ها ایجاد می شود که در نهایت با بخیه بسته می شود. از آنجایی که بیشتر مزیودنس ها نهفته هستند، باید از این روش برای کشیدن آن ها استفاده کرد.

به طور کلی، کمی پس از شناسایی و تشخیص دندان اضافی، برای کشیدن آن اقدامات لازم صورت می گیرد. بدین ترتیب، مزیودنس مشکلات بیشتری در دهان ایجاد نمی کند. البته، کشیدن زودهنگام مزیودنس هم می تواند مشکل آفرین باشد. با کشیدن دندان اضافی، بخشی از لثه که قرار است دندان های دائمی از آن بیرون بیایند، صدمه می بیند. در این حالت، ممکن است دندان ها با تاخیر از لثه بیرون بزنند.

به همین خاطر، دندانپزشک پس از کشیدن مزیودنس باید وضعیت دهان و دندان ها را تحت نظر بگیرد تا بتواند وضعیت رشد و درآمدن دندان های دائمی را بررسی کند. در اکثر موارد، پس از کشیدن دندان اضافی، فرد باید درمان ارتودنسی آغاز کند. درمان ارتودنسی برای تصحیح هم ترازی، موقعیت و فاصله دندان ها از یکدیگر انجام می شود.

هزینه های مربوط به کشیدن دندان اضافه

هر چه نهفتگی دندان بیشتر باشد، هزینه کشیدن آن نیز افزایش می یابد. به طور کلی، عوامل مختلفی در هزینه درمان نقش دارند؛ برای مثال، میزان تجربه دندانپزشک، محل زندگی شما و موقعیت مزیودنس در دهان.

دندان اضافی

مزیودنس در بزرگسالان

در اکثر موارد، دندان اضافی در دوران کودکی شناسایی و درمان می شود. اما امکان دارد مزیودنس تا دوران بزرگسالی در دهان باقی بماند و تشخیص داده نشود. برخی علائمی که نشان دهنده وجود مزیودنس هستند، عبارتند از:

• رشد دندان های جلو در زاویه یا موقعیت نادرست
• وجود فاصله میان دندان های جلویی
• غیر هم ترازی دندان های پیشین
• متراکم شدن دندان ها
• در نیامدن دندان های جلویی

اگر شک دارید که در دهان شما دندان اضافی وجود دارد، به دندانپزشک مراجعه نمایید. دندانپزشک با معاینه دندان ها و بررسی عکس های رادیوگرافی می تواند به وجود مزیودنس پی ببرد. از آنجایی که مزیودنس ها معمولا در سنین پایین شناسایی و درمان می شوند، ممکن است پس از کشیدن دندان اضافی، به درمان ارتودنسی یا دیگر درمان های دندانپزشکی نیاز پیدا کنید.

کلام آخر                                            

مزیودنس، دندان اضافی است که در پشت و یا بین دندان های جلویی ظاهر می شود. مزیودنس معمولا در کودکی شناسایی می شود. اگر برای درمان آن اقدام به موقعی صورت نگیرد، امکان دارد مشکلات دندانی دیگری ایجاد شود؛ برای مثال، متراکم شدن دندان ها، غیر هم تراز شدن دندان ها و تاخیر در درآمدن دندان های دائمی.

معمولا پس از شناسایی مزیودنس، برای کشیدن آن اقدام می شود. ممکن است پس از کشیدن دندان، نیاز به انجام درمان های ارتودنسی یا دیگر درمان های دندانپزشکی باشد.

اگر شک دارید که در دهان شما مزیودنس وجود دارد، به دندانپزشک مراجعه کنید. با درمان به موقع، می توانید از بروز مشکلات دندانی جلوگیری نمایید.