مینا (enamel)، خارجی ترین لایه دندان است. از آن جایی که 96% آن را مواد معدنی تشکیل می دهند، مینا به عنوان سخت ترین ماده بدن شناخته می شود.

با این حال، برخی افراد ممکن است دندان های ضعیف تر یا نرم تری داشته باشند. زمانی که دندان به اندازه کافی مینا نداشته باشد و یا مینای آن ضعیف باشد، احتمال پوسیدگی و آسیب دیدن دندان افزایش می یابد.

در ادامه مقاله، به مشکلات به وجود آورنده دندان های نرم و راه های پیش گیری از آن می پردازیم.

دندان نرم (soft tooth) چیست؟

دندان های شما، از چهار لایه بافت دندانی تشکیل شده اند. این لایه ها عبارتند از:

• مینای دندان (enamel). این لایه، خارجی ترین بخش دندان است و باعث سختی دندان می شود.
• عاج دندان (dentin). عاج، لایه زیرین مینا است. این لایه نیز سخت است؛ اما نه به اندازه مینا.
• سمنتوم (cementum). سمنتوم یا سیمان، یکی دیگر از لایه های سخت است که از ریشه دندان محافظت می کند.
• پالپ (pulp). پالپ، داخلی ترین لایه دندان است و از بافت های نرم غیر کلسیفیه تشکیل شده است.

در اکثر مواقع، زمانی که صحبت از دندان های نرم (soft teeth) می شود، مشکل از مینای دندان است. اگر مینا که سخت ترین لایه دندان است، آسیب ببیند، لایه های نرم تر زیرین نمایان می شوند.

اگر آسیب و خرابی خیلی شدید باشد، امکان دارد پالپ که نرم ترین قسمت دندان است، نمایان شود. ظاهر شدن پالپ، باعث درد و حساسیت شدید دندان می شود؛ مخصوصا نسبت به سرما و گرما. همچنین، اگر مینای دندان نقش حفاظتی خود را به خوبی انجام ندهد، دندان پزشک در تشخیص خود، دندان را نرم قلمداد می کند.

دندان نرم

چه مشکلاتی می توانند علت ایجاد دندان های نرم باشند؟

موارد زیر، مشکلات و اختلالاتی هستند که می توانند باعث نرم شدن دندان ها شوند:

• فرسایش مینای دندان. متاسفانه، اگر مینای دندان آسیب ببیند، نمی تواند خود را ترمیم کند. فرسایش مینای دندان در اثر رفلاکس اسید معده، بر هم فشردن دندان ها و تماس با غذاهای اسیدی اتفاق می افتد. هر یک از این فاکتور ها می توانند مینا را نابود کنند. در این صورت، لایه های نرم زیرین نمایان می شوند.
• کمبود مواد معدنی مینای دندان. این اختلال زمانی رخ می دهد که پروسه ساخت مینا به درستی پیش نرود. قطع پروسه میناسازی، باعث ایجاد مینای نرم و ناهموار می شود. کودکانی که به این اختلال دچار هستند، دندان های بسیار حساسی دارند که خیلی سریع پوسیده می شوند.
• هیپوپلازی مینای دندان. هیپوپلازی مینای دندان اختلالی است که در آن فرد مینای ناکاملی دارد. این مشکل سبب زرد یا قهوه ای شدن دندان ها می شود. در مواردی، به دلیل ناکامل بودن مینا، عاج دندان نمایان است.
• آملوژنز ایمپرفکتا (amelogenesis imperfect). این اختلال مربوط به تشکیل مینای دندان است و می تواند باعث غیر عادی شدن دندان شود. برای مثال، ممکن است رنگ دندان طبیعی نباشد و در دندان حفره های وجود داشته باشد. برخی از افرادی که از این اختلال رنج می برند، دندان های کوچک تری دارند.
• حساس شدن دندان ها. برخی افراد، به دندان های حساس، دندان های نرم نیز می گویند. زمانی که تغییر دما و برخی فاکتور های دیگر باعث ایجاد درد و ناراحتی در دندان شوند، گفته می شود که دندان حساس شده است. حساس شدن دندان کی تواند به دلیل صدمه دیدن و یا داشتن مینای نازک تر باشد.

چه فاکتور های دیگری در ایجاد دندان نرم موثر هستند؟

فاکتور های خارجی نیز می توانند باعث تضعیف و نرم شدن مینای دندان شوند. برای مثال:

• بر هم فشردن دندان ها. ساییدن دندان ها بر هم، در طول شب و در هنگام خواب، می تواند به مینای دندان آسیب برساند.
• صدمه و ضربه. آسیب رسیدن به دندان مانند شکستگی یا ترک خوردن دندان، می تواند از قدرت مینا بکاهد. حتی اگر دندان بازسازی و ترمیم شود، باز هم ضعیف تر از حالت قبلی خود خواهد بود.
• برخورد نامناسب با دندان ها. استفاده از مسواک با موهای بسیار زبر و یا بیش از حد محکم مسواک زدن، باعث آسیب به مینای دندان ها می شود و به تخریب دندان ها مینجامد.
• رفلاکس اسید معده. اگر از رفلاکس اسید (GERD) رنج می برید، باید توجه داشته باشید که حضور اسید معده در دهان، می تواند مینای دندان را از بین ببرد و دندان را ضعیف کند.

اگر برای سلامت مینای دندان های خود نگران هستید، با دندان پزشک خود صحبت کنید. دندان پزشک با انجام معاینه دقیق، می تواند از سلامت مینا آگاه شود.

دندان نرم

راه های پیش گیری

برخی از عوامل ایجاد دندان های نرم، قابل پیشگیری نیستند. با این حال می توان قدم هایی در جهت کاهش پوسیدگی و آسیب به دندان ها برداشت:

• حداقل دو بار در روز، دندان های خود را مسواک بزنید. از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• از نخ دندان، برای تمیز کردن فضای بین دندان ها استفاده کنید.
• میوه جات، سبزیجات و لبنیات کم چرب را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
• از خوردن میان وعده های طولانی بپرهیزید؛ چراکه باعث تماس دندان ها با مواد اسیدی می شود.
• حداقل دو بار در سال، برای انجام چکاپ و جرم گیری به دندان پزشک خود مراجعه کنید.
• آب حاوی فلوراید بنوشید. فلوراید از مینای دندان در برابر پوسیدگی محافظت می کند. همچنین، از خشکی دهان جلوگیری می کند.
• از غذاهایی که قند زیادی دارند، پرهیز کنید؛ برای مثال، نوشابه، آبمیوه و نوشیدنی های ورزشی.

کلام آخر

فاکتور ها و بیماری هایی که بر سلامت مینای دندان تاثیر می گذارند، می توانند در ایجاد دندان های نرم نقش داشته باشند. دندان هایی که نرم هستند، با احتمال بیشتری دچار پوسیدگی و آسیب می شوند. می توانید با دندان پزشک خود، در مورد راه های محافظت از دندان ها، مشورت کنید.

مراجعه منظم به دندان پزشک برای انجام چکاپ و رعایت بهداشت دهان و دندان، برای داشتن دندان هایی سالم و قوی ضروری هستند.