عوامل متعددی باعث ایجاد لکه و تغییر رنگ دندان ها می شوند. خوشبختانه بسیاری از این لکه ها قابل درمان هستند و راه های مختلفی نیز، برای پیشگیری از ایجاد آن ها وجود دارد.

در این مقاله، هر آن چه که باید در مورد تغییر رنگ دندان ها بدانید، گفته شده است. به علاوه، راه هایی برای حفظ رنگ سفید دندان ها نیز، ارائه شده است.

انواع مختلف لکه ها

تغییر رنگ دندان در سه دسته طبقه بندی می شود: خارجی، داخلی و لکه های مربوط به سن

خارجی (extrinsic)

این نوع از تغییر رنگ دندان، فقط بر مینا (enamel) یا همان سطح خارجی دندان تاثیر می گذارد. عوامل مختلفی باعث ایجاد لکه خارجی می شوند؛ از جمله:

• غذا
• نوشیدنی ها
• تنباکو

داخلی یا درونی (intrinsic)

این نوع از لکه، در داخل دندان ایجاد می شود. به همین دلیل، به راحتی با مواد سفید کننده دندان از بین نمی رود. رنگ این لکه معمولا به خاکستری نزدیک است. برخی از دلایلی که این نوع از تغییر رنگ را در دندان به وجود می آورند، عبارتند از:

• داروهای خاص
• صدمه به دندان
• استفاده بیش از حد از فلوراید
• ژنتیک افراد

لکه های مربوط به سن (age-related)

با افزایش سن، مینای دندان به تدریج فرسوده می شود و دندان ها ظاهر زرد رنگ پیدا می کنند. در بسیاری از موارد، لکه های به وجود آمده ناشی از کهولت سن منشا خارجی یا داخلی دارند.

چه عواملی می توانند باعث تغییر رنگ دندان ها شوند؟

فاکتور های اصلی که تغییر رنگ را ایجاد می کنند عبارتند از: غذا هایی که می خوریم، نوشیدنی هایی که می نوشیم، کهولت سن و آسیب به دندان ها.

غذا، نوشیدنی و تنباکو

برخی از نوشیدنی ها و غذاهایی که مصرف می کنیم، می توانند به لایه خارجی دندان نفوذ پیدا کنند و رنگ آن را تغییر دهند. برخی از مواد غذایی که می توانند در ایجاد لکه بر دندان ها نقش داشته باشند، عبارتند از:

• سس های قرمز
• شراب قرمز
• چای
• قهوه
• شکلات

به علاوه، سیگار کشیدن و یا جویدن تنباکو نیز، رنگ دندان ها را تغییر می دهد. بر اساس تحقیقات انجام شده، احتمال ایجاد لکه بر دندان های کسانی که سیگار می کشند، بسیار بالاتر افراد غیر سیگاری است. همچنین، افراد سیگاری معمولا از ظاهر دندان های خود ناراضی تر هستند. در واقع، اسیدی شدن محیط دهان باعث فرسایش مینای دندان و در نتیجه، تغییر رنگ آن ها می شود.

سن، آسیب ها و آنتی بیوتیک ها

با افزایش سن، دندان ها شکننده تر و آسیب پذیر تر می شوند. به همین خاطر، سریع تر دچار تغییر رنگ می شوند و رنگ زرد پیدا می کنند. اگر وارد شدن آسیب و صدمه به دندان دلیل اصلی ایجاد لکه باشد، فقط رنگ دندان صدمه دیده تغییر پیدا می کند.

نتایج به دست آمده از تحقیقات نشان می دهد که مصرف برخی آنتی بیوتیک ها مانند تتراسایکلین (tetracycline)، در زمان کودکی، می تواند لکه های دائمی را در سطح دندان ها ایجاد کند.

طبقه بندی لکه دندان بر اساس رنگ

در مواردی، می توان بر اساس رنگ لکه ایجاد شده، به علت به وجود آمدن آن پی برد.

زرد رنگ

لکه زرد معمولا در اثر سیگار کشیدن و یا جویدن تنباکو به وجود می آید. عوامل دیگری هم می توانند لکه زرد رنگ را ایجاد کنند؛ مانند:

• نوشیدنی هایی مانند چای، قهوه و یا شراب قرمز
• رژیم غذایی که حاوی مقدار زیادی قند ساده است
• موارد خاصی از دارو ها
• رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
• خشکی مزمن دهان

قهوه ای رنگ

عوامل متعددی لکه های قهوه ای را در دندان ها به وجود می آورند. برخی از این عوامل عبارتند از:

• استفاده از تنباکو
• نوشیدنی هایی مانند چای، قهوه و شراب
• برخی میوه ها مثل بلوبری، بلک بری و انار
• دندان پوسیده ای که درمان نشده است
• تجمع تارتار (tartar)

سفید رنگ

پوسیدگی و کرم خوردگی دندان می تواند لکه های سفید ایجاد کند. هر چه پوسیدگی پیشرفته تر و جدی تر شود، لکه رنگ تیره تری پیدا می کند. استفاده بیش از حد از فلوراید نیز می تواند این لکه را ایجاد کند.

سیاه رنگ

عواملی که در ایجاد لکه سیاه رنگ نقش دارند، عبارتند از:

• کرم خوردگی دندان
• پر کردگی و یا روکش دندان حاوی سولفید نقره
• مکمل های آهن

بنفش رنگ

کسانی که شراب زیادی می نوشند، رنگ دندان هایشان به تدریج به بنفش نزدیک می شود.

چگونه می توان این لکه ها را از بین برد؟

روش های زیادی برای سفید کردن و از بین بردن لکه وجود دارد. به طور کلی، محصولات سفید کننده دندان در سه دسته طبقه بندی می شوند:

درمان های تخصصی که فقط دندان پزشک می تواند انجام دهد

دندان پزشک برای سفید کردن دندان های بیمار، از هیدروژن پر اکسید استفاده می کند. طبیعتا غلظت هیدروژن پراکسیدی که دندان پزشک به کار می برد، غلظت بالاتری نسبت به محصولات سفید کننده خانگی دارد. این نوع از درمان بسیار سریع انجام می شود و نسبت به روش های دیگر، ماندگاری بالاتری دارد.

درمان های خانگی که طبق دستورالعمل دندان پزشک انجام می شوند

در مواردی، دندان پزشک قالب و ژل مخصوصی را برای فرد تجویز می کند تا در خانه از آن ها استفاده کند. برای استفاده، ژل به قالب اضافه می شود و سپس قالب بر روی دندان ها قرار می گیرد. معمولا روزی یک ساعت باید از قالب استفاده کرد. پس از گذشت چند هفته، فرد به نتیجه مطلوب می رسد و دندان هایش سفید می شود.

داروهای بدون نسخه

خمیر دندان ها و نوار های حاوی مواد سفید کننده نیز، می توانند در از بین بردن لکه های سطحی موثر باشند. البته، این محصولات بر لکه های داخلی که در درون دندان وجود دارند، بی تاثیر هستند.

توصیه می شود قبل از استفاده از محصولات سفید کننده دندان، با دندان پزشک خود مشورت کنید؛ چراکه بعضی از این مواد می توانند باعث حساسیت دندان و یا التهاب لثه ها شوند.

به علاوه، مراجعه منظم به دندان پزشک (هر شش ماه)، برای تمیز کردن عمیق دندان ها، بسیار مهم است. چکاپ های دندان پزشکی منظم در کاهش به وجود آمدن لکه و تغییر رنگ دندان ها، نقش به سزایی دارند.

چه زمانی باید به دندان پزشک مراجعه کنیم؟

اگر متوجه تغییر رنگ در دندان های خود شده اید و استفاده از محصولات سفید کننده تاثیری نداشته است، بهتر است به دندان پزشک مراجعه کنید.

اگر لکه به وجود آمده، عمیق باشد، هیچ سفید کننده بدون نسخه ای نمی تواند آن را از بین ببرد. همچنین، علت ایجاد لکه می تواند بسیار جدی باشد؛ مثلا لکه در اثر کرم خوردگی و تجزیه مینای دندان ایجاد شده باشد.

اگر فقط یک دندان تغییر رنگ پیدا کرده باشد، علت آن معمولا پوسیدگی و یا آسیب رسیدن به دندان است. هرچه علل ایجاد لکه زود تر درمان شوند، درمان تغییر رنگ نیز آسان تر خواهد بود.

برای حفظ سلامت دندان ها، باید دو بار در سال، برای انجام چکاپ و جرم گیری، به دندان پزشک مراجعه کرد. با انجام این کار، اگر دندان ها و یا لثه دچار مشکلی شده باشند، دندان پزشک سریعا نسبت به درمان آن ها اقدام می کند. مشکلات دندانی هر چه زود تر درمان شوند، بهتر است و بدین گونه از به وجود آمدن بیماری های جدی جلوگیری می شود.

چگونه از تغییر رنگ دندان ها جلوگیری کنیم؟

پس از خوردن غذا های رنگی، دندان های خود را تمیز کنید.

پس از خوردن غذای های رنگی، باید دندان ها را به خوبی مسواک زد و نخ دندان کشید. اگر نخ دندان و یا مسواک خود را به همراه ندارید، می توانید با آب دهانتان را شست و شو دهید. باقی ماندن ذرات غذا در بین دندان ها می تواند باعث تغییر رنگ آن ها شود.

بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید.

باید حداقل سه بار در روز، دندان ها را مسواک بزنیم و نخ دندان بکشیم. به علاوه، می توان از خمیردندان ها و دهانشویه های سفید کننده استفاده کرد. دهانشویه های سفید کننده در از بین بردن لکه های بین دندان ها نقش بسیار مفیدی دارند.

عادت های زندگی خود را بهتر کنید.

اگر سیکار می کشید یا تنباکو می جوید، بهتر است این عادات مضر را ترک کنید. همچنین، توصیه می شود از غذا ها و نوشیدنی های رنگی کمتر استفاده کنید. اگر نخوردن این غذا ها برای شما سخت است، همیشه مسواک و خمیر دندان به همراه داشته باشید تا بلافاصله پس از تمام شدن وعده غذایی، بتوانید دندان های خود را تمیز کنید.

کلام آخر

تغییر رنگ دندان در بین مردم بسیار رایج است و برای هر کس می تواند اتفاق بیفتد. خوردن غذا های رنگی، سیگار کشیدن و جویدن تنباکو می توانند باعث ایجاد لکه در دندان ها شوند. برای درمان این لکه ها، محصولات سفید کننده متعددی وجود دارد. قبل از استفاده از آن ها بهتر است با دندان پزشک خود مشورت کنید. درمان می تواند هم به صورت خانگی انجام شود و هم در کلینیک دندان پزشکی.