عفونت و التهاب پالپ دندان
آیا تا به حال در هنگام خوردن مواد غذایی شیرین، سرد یا گرم دچار دندان درد شده‌اید؟ می‌دانید این درد ناشی از آسیب به کدام قسمت دندان است و عدم رسیدگی به موقع به آن تا چه اندازه می‌تواند عواقب دردناک و جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد؟
بدون شک همه ما در طول دوره زندگی خود با درد‌های مختلف دندان روبه‌رو شده‌ایم که یکی از شایع‌ترین آن‌ها درد در هنگام خوردن مواد غذایی مختلف مانند شیرینی‌جات، چای داغ یا آب سرد است که گاهی به صورت موقت و گاهی دائمی خواهد بود. در این خصوص جالب است بدانید که آنچه موجب درد دندان در هنگام خوردن این قبیل غذاها می‌شود، عفونت و التهاب پالپ دندان به حساب می‌آید که خود را به شکل‌های مختلف نشان می‌دهد. اگر شما نیز تاکنون به دلیل آسیب پالپ دندان به دندان درد مبتلا شده اید بهتر است در ادامه با ما همراه باشید تا با عوامل ایجاد این مشکل و راه‌های درمان آن آشنا شوید.
پالپ دندان چیست؟
در مرکز و بخش داخلی دندان حفره‌ای قرار دارد که شامل خون، اعصاب و مواد مورد نیاز برای تغذیه دندان می‌شود. این بخش که وظیفه ارسال سیگنال درد در هنگام آسیب دیدن دندان به مغز را برعهده دارد؛ در صورتی که دچار عفونت و التهاب گردد، می‌تواند عوارض خطرناکی را به همراه داشته باشد. پالپیت به اختلال یا بیماری می‌گویند که در پالپ دندان ایجاد شده و موجب التهابات دردناک می‌شود. پالپیت که ممکن است دندان‌ها را به شیوه‌های گوناگونی درگیر نماید، اغلب هنگام پوسیدگی‌های عمیق دندان و عفونت ناشی از هجوم باکتری‌ها در یک یا چند دندان رخ می‌دهد که درمان به موقع آن می‌تواند دندان شما را تا مدت‌های طولانی حفظ کند.
انواع پالپیت دندان
همان طور که ذکر شد عفونت و التهاب در پالپ دندان موجب ایجاد پالپیت می‌شود که بسته به میزان خرابی، پالپیت‌ها را در دو نوع دسته‌بندی می‌کنند.
التهاب پالپ دندان
پالپیت های برگشت پذیر
در پالپیت‌های برگشت‌پذیر میزان عفونت و التهاب بسیار خفیف بوده و در روی دندان تنها پوسیدگی یا خوردگی دیده می‌شود. در این روش که هنوز پالپ دندان سالم است می‌توان از طریق ایجاد حفره کوچک روی سطح دندان و تخلیه عفونت‌ها و پوسیدگی‌ها بدون نیاز به عصب‌کشی دندان را حفظ نمود. در پالپیت‌های برگشت‌پذیر عموما بیمار دردی را در هنگام خوردن غذای گرم احساس نکرده و تنها به مواد غذایی سرد و شیرین حساسیت نشان می‌دهد.
پالپیت های برگشت ناپذیر
در صورتی که دندان دچار پالپیت‌های برگشت‌ناپذیر شود با علائمی چون حساسیت و درد طولانی مدت به غذاهای گرم، سرد و شیرین مواجه خواهد شد. در این نوع پالپیت التهاب و عفونت در پالپ دندان به حدی شدید است که می‌تواند منجر به گسترش عفونت در ریشه دندان گردد. برای درمان پالپیت‌های برگشت‌ناپذیر که تورم، مرگ پالپ و توقف گردش خون را به همراه دارند می‌بایست جهت تخلیه پوسیدگی‌ها و عفونت‌های داخل پالپ اقدام به انجام عصب‌کشی دندان نمود تا از این طریق بتوان دندان را از پوسیدگی و از دست رفتن نجات داد.
علائم ناشی از پالپیت
یکی از شایع‌ترین علائم عفونت و التهاب در پالپ دندان احساس درد است که در نوع برگشت‌پذیر به دلیل التهابات کمتر درد ملایم‌تر و تنها در هنگام خوردن غذا احساس می‌شود. این در حالی است که در پالپیت‌های برگشت‌ناپذیر به علت عفونت شدیدتر درد نیز بیشتر بوده و فرد در تمامی ساعات شبانه روز آن را احساس خواهد کرد. از دیگر علائمی که می‌توان در صورت مواجه شدن با آن‌ها نگران وارد آمدن آسیب به پالپ دندان شد عبارتند از:
- التهاب در لثه اطراف دندانی که پالپ آن دچار آسیب شده است.
- بوی بد دهان
- احساس طعم ناخوشایند در دهان
- درد و حساسیت به مواد قندی و شیرینی
- حساسیت به مواد غذایی سرد و گرم
- نمایان شدن تورم، قرمزی و التهاب
- تب و لرز
- ورم غدد لنفاوی
چه عواملی موجب بروز پالپیت می شوند؟
اگر برای شما هم این پرسش پیش آمده که پالپیت در اثر چه عواملی به وجود می‌آید، باید ذکر کرد که مینا و عاج دندان عواملی هستند که در دندان‌های سالم موجب حفاظت از پالپ در برابر عفونت و نفوذ باکتری‌ها می‌شوند. هنگامی که این لایه‌ها با آسیب مواجه گردند باکتری‌ها می‌توانند به راحتی خود را به پالپ رسانده و با ایجاد عفونت در آن، التهاب و تورم را به همراه داشته باشند. از آنجایی که پالپ را دیوارهای دندان فرا می‌گیرند؛ بنابراین هنگامی که دچار التهاب می‌شوند به دیوارهای اطراف فشار آورده و سیگنال درد را برای بیمار ارسال می‌کنند. از جمله عواملی که موجب از بین رفتن مینا و عاج دندان و بروز عفونت پالپ خواهند شد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوسیدگی های دندان
- وارد شدن ضربه محکم به دندان به صورتی که مینا و عاج آسیب ببینند.
- شکستگی دندان به گونه‌ای که موجب نمایان شدن پالپ دندان گردد.
- عدم هم‌ترازی بین دو فک
- دندان قروچه
- تکرار در پر کردن دندان‌ها
در این میان عواملی نیز وجود دارند که با افزایش احتمال پوسیدگی، شانس ابتلا به پالپیت‌های دندان را نیز افزایش می‌دهند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- زندگی در منطقه‌ای که فلوراید در آن وجود ندارد.
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن پس از صرف هر وعده غذایی یا مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینات لازم
- ابتلا به دیابت یا داشتن رژیم غذایی که قند زیادی در آن مصرف می‌شود.
- آسیب دیدن دندان‌ها در صورت وارد شدن ضربه با انجام ورزش‌هایی مانند بوکس یا هاکی
- عادت نامناسب دندان قروچه به صورت مداوم
عوارض ناشی از پالپیت
درد دندان ناشی از پالپیت یکی از آزرده‌ترین دندان دردهایی است که امکان دارد با خوردن کوچک‌ترین مواد غذایی شما را رنجیده خاطر سازد. از جمله عوارضی که می‌توان به دلیل وجود عفونت و التهاب در پالپ دندان و عدم رسیدگی به موقع به آن اشاره کرد عبارتند از:
- مننژیت
- استئومیلیت فک
- آبسه مغزی
- آبسه در نوک ریشه
- گسترش التهاب به پوست بیمار و ایجاد سلولیت
- گسترش عفونت به دیگر دندان‌ها و ابتلا به سینوزیت چرکی
- مواجه شدن با سلولیت کره چشم
التهاب پالپ دندان
پالپیت دندان چگونه تشخیص داده می شود؟
برای آنکه متوجه شوید آیا دچار پالپیت دندان شده‌اید، لازم است تا با مراجعه به کلینیک‌های دندانپزشکی علائم خود را برای یک دندانپزشک متخصص مطرح کرده تا پس از انجام معاینات و بررسی‌های لازم، مشخص گردد که میزان التهاب در پالپ دندان شما چقدر است. شکل ظاهری دندان‌ها مانند تغییر رنگ و قرمزی و التهاب از جمله عواملی هستند که می‌توان با استفاده از آن‌ها پالپیت را تشخیص داد. همچنین دندانپزشک با انجام تست حساسیت به سرما و گرما، تست ضربه و تست محرک با استفاده از دستگاه الکتریکی در خواهد یافت که چه میزان از دندان‌ها تحت تاثیر عفونت و التهاب قرار گرفته‌اند و پالپیت رخ داده جزء کدام دسته است.
در تست با استفاده از دستگاه الکتریکی مقداری شارژ یا شوک الکتریکی به پالپ دندان فرستاده می‌شود تا در صورت پاسخ دندان به این شوک مشخص گردد که آیا پالپ دندان هنوز سالم و برگشت‌پذیر است یا بیمار برای همیشه دندان خود را از دست می‌دهد. گرفتن عکس پرتو ایکس نیز از دیگر مواردی خواهد بود که دندانپزشک با استفاده از آن متوجه می‌شود که التهاب تا چه اندازه به ریشه دندان نفوذ کرده تا راه‌های مختلف برای درمان مشخص گردند.
التهاب پالپ دندان
درمان پالپیت دندان
پس از آنکه با استفاده از روش‌های فوق دندانپزشک نوع پالپیت دندان از قبیل برگشت‌پذیر یا برگشت‌ناپذیر بودن آن را تشخیص داد، حال نوبت آن است تا از طریق راه‌های گوناگون اقدام به درمان نماید. در پالپیت‌های برگشت‌پذیر می‌توان تنها با درمان عامل ایجادکننده التهاب مانند برداشتن پوسیدگی و پر کردن دندان، درد را متوقف و آن را بهبود بخشید. در صورتی که دندانپزشک وجود پالپیت غیرقابل بازگشت را تشخیص دهد، شما را به یک متخصص درمان ریشه ارجاع داده تا برای نجات دندانتان پروسه پالپکتومی که اولین بخش آن عصب‌کشی است را از سر گیرد.
در این نوع پالپیت دندانپزشک پالپ دندان را برداشته و با حفظ سایر قسمت‌های دندان ناحیه خالی را ضدعفونی کرده و سپس پر می‌نماید. همچنین ناگفته نماند که گاهی اوقات ممکن است دندانپزشک پس از بررسی‌های لازم تشخیص دهد که به دلیل وجود التهاب و عفونت شدید پالپ دندان شما از دست رفته و تنها راه برای جلوگیری از گسترش عفونت و درمان درد، کشیدن دندان و جایگذاری دندانی جدید با استفاده از ایمپلنت است.
التهاب پالپ دندان
پرسش‌های متداول
- چگونه می‌توان دریافت که درد دندان به دلیل پالپیت است؟
اگر چه در حوزه دندانپزشکی برای درد دندان عوامل مختلفی تعریف شده‌اند؛ اما با این وجود اگر فردی به خاطر مصرف مواد غذایی شیرین یا سرد و گرم دچار دندان درد شود، به این معنا است که شکل‌های مختلف پالپیت در دندان او رخ داده و دندانپزشک با بررسی‌های لازم می‌تواند اقدام به درمان نماید.
- چگونه می‌توان از ایجاد پالپیت‌ها جلوگیری کرد؟
از آنجایی که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است؛ بنابراین برای جلوگیری از التهاب و عفونت در پالپ دندان خود لازم بوده که موارد زیر را رعایت کرده تا همیشه از لبخندی زیبا با دندان‌های طبیعی خود بهره‌مند باشید.
- رعایت بهداشت دهان و دندان با استفاده از مسواک و نخ دندان پس از هر وعده غذایی
- مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ‌های دوره‌ای
- کاهش مصرف مواد قندی
- جلوگیری از مصرف بیش از حد تنقلات
- استفاده از نایت گارد هنگام خوابیدن در افرادی که مبتلا به دندان قروچه هستند.
سخن پایانی
به جرأت می‌توان گفت که دندان درد یکی از آزاردهنده‌ترین دردهایی به شمار می‌رود که در طول زندگی ممکن است چندین بار با آن مواجه شویم. نکته‌ای که در اینجا باید در نظر داشته باشید این است که اگر هنگام خوردن مواد غذایی شیرین یا سرد و گرم، احساس درد در دندان‌های خود داشته‌اید می‌بایست در اسرع وقت به دندانپزشکی مراجعه کرده تا در صورت تشخیص عفونت و التهاب در پالپ دندان با درمان به موقع از برگشت‌ناپذیر شدن پالپیت‌ها جلوگیری کنید. توجه نمایید که با مراجعه به موقع به دندانپزشک می‌توان تنها با برداشتن ناحیه پوسیده و پر کردن دندان بدون نیاز به عصب‌کشی درد دندان را بهبود بخشید.
