دندان ها بسیار محکم و مقاوم هستند. روی دندان ها را مینا (enamel) می پوشاند که سخت ترین ماده در بدن است. به همین دلیل است که دندان ها می توانند فشار زیادی را تحمل کنند و به راحتی دچار فرسایش نشوند. البته اگر اجازه دهید که پلاک (plaque) روی دندان ها تجمع پیدا کند و سفت شود، امکان دارد دندان ها آسیب شدیدی ببینند. در اثر سفت و سخت شدن پلاک، تارتار (tartar) به وجود می آید.

تارتار می تواند به سلامت دندان ها آسیب جدی وارد کند و باعث ایجاد بیماری لثه شود. به همین خاطر، باید تفاوت بین پلاک و تارتار و نحوه جلوگیری از ایجاد آن ها را بدانید.

پلاک (plaque) چیست؟

روی دندان های همه ما، پلاک دندانی (dental plaque) وجود دارد. پلاک، لایه ای نازک و چسبناک است که در اثر ادغام باکتری ها، بزاق دهان و ذرات غذا ایجاد می شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، حدود 500 نوع باکتری در پلاک یافت می شود که برخی مفید و برخی مضر هستند.

باکتری های مضر پس از مصرف غذا و نوشیدنی، در دهان اسید تولید می کنند؛ مخصوصا اگر ماده غذایی مصرف شده شیرین باشد. این اسید های تولید شده به مینای دندان ها حمله می کنند و مشکلات متعددی را برای دندان ها و سلامت عمومی فرد، به وجود می آورند.

اگر پلاک از روی دندان ها پاک نشود، به مرور زمان سفت می شود و کلکولوس (calculus) را ایجاد می کند. نام دیگر کلکولوس، تارتار (tartar) است. تجمع پلاک و تارتار به التهاب و حساس شدن لثه ها منجر می شود و زمینه را برای ابتلا به بیماری لثه فراهم می کند.

برای جلوگیری از تجمع پلاک، به نکات زیر عمل کنید:

• حداقل 2 بار در روز مسواک بزنید.
• هر روز نخ دندان بکشید.
• غذا ها و نوشیدنی های شیرین را کمتر مصرف کنید و پس از هر وعده غذایی، مسواک بزنید.
• هر 6 ماه، برای انجام چکاپ و جرم گیری به دندانپزشک مراجعه نمایید.

تفاوت بین پلاک و تارتار

تارتار (tartar) چیست؟

بهترین روش برای پیشگیری از ایجاد تارتار، رعایت بهداشت دهان و دندان است. اگر بهداشت دندان ها را حفظ نکنید، پلاک روی دندان ها باقی می ماند و به مرور زمان سفت می شود. در واقع، پلاک با مواد معدنی داخل بزاق دهان مخلوط می شود و تارتار به وجود می آید.

تارتار سطح خارجی دندان ها را می پوشاند. حتی می تواند به زیر خط لثه نفوذ پیدا کند. در این صورت، از بین بردن تارتار دشوار تر می شود. زمانی که تارتار به زیر خط لثه گسترش پیدا می کند، دندانپزشک باید سریعا آن را از بین ببرد تا فرد به بیماری پریودنتال (periodontal disease) مبتلا نشود.

به مراحل ابتدایی بیماری پریودنتال، ژینژیویت (gingivitis) گفته می شود. از علائم ژینژیویت می توان به قرمزی، التهاب و خون ریزی لثه ها اشاره کرد. اگر ژینژیویت به موقع درمان نشود، بیماری پیشرفت می کند. به شکل پیشرفته تر بیماری لثه، پریودنتیت (periodontitis) گفته می شود. در پریودنتیت، لثه ها از دندان ها جدا می شوند. حتی ممکن است به مرور زمان دندان ها شل شوند و بیفتند. حدود 48 درصد افراد بالای 30 سال، به بیماری لثه مبتلا می شوند.

تفاوت های اصلی پلاک و تارتار

هم پلاک دندانی و هم تارتار می توانند برای سلامت دندان ها مشکل ایجاد کنند. با این حال، تفاوت های زیادی میان این دو وجود دارد.

پروسه ایجاد آن ها متفاوت است

پلاک در طول روز، روی دندان ها تجمع پیدا می کند؛ مخصوصا زمانی که کربوهیدرات یا غذا های شیرین مصرف می کنید. پلاک دندانی در دهان همه افراد وجود دارد. با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می توانید قبل از سفت شدن پلاک و تبدیل آن به تارتار، آن را از روی دندان ها پاک کنید.

اگر پلاک از روی دندان ها پاک نشود، به مرور زمان سفت می شود و تارتار را به وجود می آورد.

ظاهر پلاک با تارتار متفاوت است

پلاک، لایه ای نازک و چسبناک است که روی دندان ها را می پوشاند. با کشیدن زبان خود روی دندان ها می توانید پلاک را حس کنید. پلاک معمولا بی رنگ است و به سختی قابل دیدن است.

 در مقابل، تارتار حالتی زبر دارد و معمولا به رنگ زرد یا قهوه ای است.

پروسه برداشتن پلاک و تارتار متفاوت است

اگر هر روز به خوبی مسواک بزنید و نخ دندان بکشید، می توانید پلاک را از بین ببرید. اما برای برداشتن تارتار، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

تفاوت بین پلاک و تارتار

چگونه می توان از ایجاد و تجمع تارتار جلوگیری کرد؟

بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد تارتار، از بین بردن به موقع پلاک دندانی است. پلاک پس از گذشت تنها چند ساعت می تواند به تارتار تبدیل شود. به همین دلیل، رعایت بهداشت دهان و دندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برای پیشگیری از ایجاد تارتار، از نکات زیر پیروی کنید:

• روزی دو بار دندان هایتان را مسواک بزنید. روزی دو مرتبه، هر بار به مدت 2 دقیقه، دندان های خود را با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. برای از بین بردن بهتر پلاک، می توانید از مسواک های برقی استفاده کنید.
• حداقل یک بار در روز نخ دندان بکشید. کشیدن نخ دندان، در از بین بردن پلاک بسیار مهم است. با کشیدن نخ دندان می توانید از پوسیدگی دندان ها و بیماری لثه پیشگیری کنید.
• مراقب رژیم غذایی خود باشید. برای جلوگیری از تجمع پلاک و تارتار، نوشیدنی و غذا های شیرین کمتری مصرف کنید. پس از هر وعده غذایی، مسواک بزنید و یا دهان خود را با آب بشویید.
• به طور منظم، برای انجام چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید. تنها راه از بین بردن تارتار، تمیز کردن تخصصی دندان ها نزد دندانپزشک است. بهتر است هر شش ماه یکبار، برای انجام چکاپ و جرم گیری به دندانپزشک مراجعه کنید.
• استفاده از سیلانت ها (sealants). اگر دندان های شما مستعد پوسیدگی هستند، می توانید با دندانپزشک خود در مورد گذاشتن سیلانت ها مشورت کنید. سیلانت (sealant) لایه ای نازک است که روی دندان های مولر (molars) قرار می گیرد. در دو سال نخست، سیلانت ها می توانند تا 80 درصد احتمال پوسیدگی دندان ها را کاهش دهند.

تفاوت بین پلاک و تارتار

کلام آخر

همانطور که گفته شد، ممکن است در اثر تجمع پلاک روی دندان ها، تارتار به وجود بیاید. تارتار مینای دندان را نابود می کند و احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می دهد. با مراقبت درست از دندان ها، می توانید از تجمع پلاک و تارتار جلوگیری کنید.