آیا استفاده از دهانشویه برای سلامتی ضرر دارد؟

آیا دهانشویه مضر است؟

دهانشویه (mouthwash) یا همان محلول شست و شوی دهان، معمولا حاوی مواد ضد باکتریایی است و بین دندان های شما را تمیز می کند. مواد دیگری نیز برای اضافه کردن طعم، در دهانشویه یافت می شوند. برخی انواع دهانشویه دارای الکل، به عنوان یک ماده غیر فعال، هستند و برخی دیگر الکل ندارند.

در برخی افراد، استفاده از دهانشویه می تواند عوارض جانبی داشته باشد. این عوارض و معایب ممکن است از مزایای دهانشویه بیشتر باشند. بعضی افراد نیز، نگرانی هایی در مورد رنگ های شیمیایی و اسانس های به کار رفته در دهانشویه دارند.

پس به طور کلی، همه انواع دهانشویه ها مضر نیستند. در ادامه این مقاله، به اثرات جانبی و نحوه استفاده از محلول های شست و شوی دهان می پردازیم.

دهانشویه برای سلامتی دندان

عوارض جانبی دهانشویه های دارای الکل

الکل به عنوان ماده ای نگهدارنده و حامل سایر مواد فعال در دهانشویه، به کار می رود. پس علت وجود الکل، خاصیت ضدعفونی کنندگی آن نیست. باید توجه داشت که همه افراد، این عوارض جانبی را تجربه نمی کنند و فرمولاسیون های مختلف دهانشویه، اثرات جانبی متفاوتی می توانند داشته باشند.

می تواند آفت ایجاد کند و یا باعث تحریک آن ها شود

ماده ای با نام سدیم لوریل سولفات (SLS) در برخی خمیر دندان ها و دهانشویه ها، برای تولید کف وجود دارد. اگر مستعد بروز آفت های دهانی (canker sores) هستید، استفاده از محصولات دهان و دندانی که حاوی SLS هستند، می تواند باعث ایجاد آفت یا تحریک آن ها شود. این ماده برای افرادی که در حال انجام شیمی درمانی هستند نیز، محرک است.

البته ممکن است به سدیم لوریل سولفات هیچ حساسیتی نداشته باشید و این عوارض را تجربه نکنید.

می تواند باعث خشکی دهان شود

خشکی دهان (xerostomia) به وضعیتی گفته می شود که در آن غدد بزاقی به اندازه کافی بزاق ترشح نمی کنند. بزاق دهان در جلوگیری از پوسیدگی دندان ها نقش دارد. اگر دچار خشکی دهان شده اید، بهتر است از دهانشویه ای که حاوی فلوراید است، استفاده نمایید. اما از طرفی، دهاشویه ای که بر پایه الکل است، علائم خشکی دهان را وخیم تر می کند.

ممکن است در هنگام استفاده از دهانشویه، احساس سوزش یا درد داشته باشید

برخی افراد، هنگام استفاده از دهانشویه های الکلی احساس سوزش یا ناراحتی ندارند. در مقابل، بعضی افراد سوزش شدیدی را تجربه می کنند. برخی دهانشویه ها، حاوی 25% الکل هستند که احساس سوزش را تشدید می کند.

دهانشویه برای سلامتی دندان

اثرات جانبی دهانشویه های بدون الکل

برخی عوارض جانبی محلول شست و شوی دهان، به وجود یا عدم وجود الکل در فرمولاسیون بستگی ندارد.

ممکن است میکروب های مفید دهان را از بین ببرد

هر نوع دهانشویه ای، الکلی یا غیر الکلی، می تواند میزان زیادی از باکتری های دهان را از بین ببرد. برخی باکتری های موجود در دهان باعث ایجاد بوی بد و پوسیدگی دندان ها می شوند. اما، باکتری هایی هم در دهان وجود دارند که به تجزیه مواد غذایی کمک می کنند و در حفظ سلامتی لثه ها و دندان ها نقش دارند. بنابراین، از بین بردن تمام باکتری های دهان کار درستی نیست. به همین دلیل، دهانشویه هایی که خاصیت ضدعفونی کننده ملایمی دارند، مناسب ترند.

ممکن است باعث ایجاد لکه بر روی دندان ها شود

رایج ترین عارضه جانبی ناشی از دهانشویه، ایجاد لکه بر روی دندان ها است. محلول های شست و شوی دهانی که حاوی کلر هگزیدین (CHX) هستند (فقط با نسخه تجویز می شود)، بیشتر ممکن است باعث ایجاد لکه شوند. همچنین، وجود رنگ در دهانشویه ها، احتمال لک شدن دندان ها را افزایش می دهد.

ممکن است احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد

دهانشویه ها ممکن است حاوی ترکیبات مصنوعی باشند که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می دهند. تحقیقات نشان داده اند که افرادی که به طور منظم از محلول های شست و شوی دهان استفاده می کنند، با احتمال بیشتری به سرطان های سر و گردن مبتلا می شوند. البته، تحقیقات بیشتری برای اثبات این موضوع لازم است.

دهانشویه برای سلامتی دندان

علائم استفاده بی رویه از دهانشویه ها

استفاده بیش از حد از دهانشویه ها می تواند مضر باشد. دستور العمل اکثر دهان شویه های بدون نسخه معمولا توصیه می کنند که 2 بار در روز، در کنار مسواک و نخ دندان، باید از آن ها استفاده کرد. اما برخی افراد، برای داشتن دهانی خوش بو تر و تمیز تر، بیشتر از محلول ها استفاده می نمایند.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، باید استفاده از دهانشویه را متوقف کنید:

• آفت های دهانی ملتهب و مقاوم
• خون ریزی از لثه ها، هنگام استفاده از دهانشویه
• علائم خشکی دهان
• احساس درد و حساسیت در هنگام مسواک زدن، پس از استفاده از دهانشویه
• لک شدن دندان ها

چه کسانی نباید از دهانشویه استفاده کنند؟

کودکان زیر شش سال اصلا نباید از دهانشویه استفاده نمایند. کودکان بالای شش سال نیز، باید در حضور فرد بزرگسال این کار را انجام دهند. اگر در دهانتان زخم های کوچکی وجود دارد، سیستم ایمنی شما به خوبی کار نمی کند و یا در حال انجام شیمی درمانی هستید، بهتر است از محلول های شست و شوی دهان بپرهیزید.

اگر به هر یک از مواد داخل دهانشویه حساسیت دارید (مانند فلومنتول، زایلتول یا SLS)، قبل از استفاده از محلول شست و شو، مواد داخل آن را بررسی کنید.

دهانشویه برای سلامتی دندان

آیا استفاده از دهانشویه ضروری است؟

محلول های شست و شوی دهان، مزایای زیادی دارند. از جمله فواید دهانشویه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خوش بو کردن دهان و درمان هالیتوز (بوی بد دهان)
• کاهش احتمال ابتلا به ژنژیویت (بیماری لثه)
• کاهش تجمع پلاک (plaque) و جلوگیری از پوسیدگی دندان ها
• سفید تر کردن دندان ها

البته، باید توجه داشت که دهانشویه هیچ گاه نمی تواند جایگزینی برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باشد.

روش های جایگزین استفاده از دهانشویه

روش های دیگری می توانند جایگزین دهانشویه شوند. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، 2 بار در روز، فواید بیشتر و عوارض جانبی کمتری دارد. به علاوه، می توانید از دندانپزشک خود در مورد محلول های شست و شوی دهان نسخه دار سوال کنید. این دهانشویه ها، حاوی مقدار بیشتری از برخی مواد فعال هستند. به همین دلیل، ممکن است برای استفاده موقت یا درمان برخی مشکلات دهان مناسب تر باشند. دهانشویه های تخصصی تر معمولا برای درمان مشکلات زیر، تجویز می شوند:

• علائم خشکی دهان
• پیشگیری از بیماری لثه
• کاهش درد ناشی از آفت ها یا زخم های کوچک درون دهان
• جلوگیری از عفونت و خشک شدن حفره دندان پس از کشیدن یا عمل جراحی

خلاصه

همانطور که گفته شد، دهانشویه ها ممکن است اثرات جانبی داشته باشند. برخی از این عوارض، به دلیل مواد موجود در دهانشویه (مانند الکل) اتفاق می افتند. به طور کلی، دهانشویه برای سلامتی شما مضر نیست و آسیبی به شما نمی رساند. استفاده از آن در روتین بهداشت دهان و دندان، اختیاری است و به سلیقه شما بستگی دارد.

اگر از بوی بد دهان رنج می برید، نگران تجمع پلاک و ابتلا به بیماری لثه هستید و یا می خواهید سلامت دندان های خود را ارتقاء دهید، می توانید راجع به استفاده از دهانشویه با دندانپزشک خود مشورت کنید.