علائم و نشانه های عفونت دندانی
دندان پوسیده و آسیب دیده در صورت بی‌توجهی و عدم درمان، مستعد عفونت بوده و خطرات جدی را برای سلامتی فرد به همراه خواهد داشت. عفونی شدن دندان، در حد فاصل خط لثه و استخوان فک ایجاد می‌گردد و در صورت به تعویق انداختن درمان، به تمام نقاط بدن سرایت خواهد کرد. این عفونت با درد شدید و آزاردهنده‌ای همراه است؛ بنابراین با دیدن نشانه‌هایی از درد سریعاً باید درمان دندان عفونی را آغاز نمود. هر گونه سهل انگاری در درمان دندان عفونی، ممکن است مشکل حادتری مانند عفونت خونی یا «سپسیس» را برای فرد ایجاد نماید. عفونت دندان با بوی بد دهان همراه خواهد بود و گاهی نیز سبب ایجاد آبسه یا تورم در محل عفونت می‌شود.
عفونت دندان به چه معنا است؟
عارضه دردناک عفونت دندان، به صورت ناگهانی بروز پیدا نمی‌کند و در اغلب مواقع با طی یک دوره نسبتاً طولانی پدیدار می‌شود. زمانی که پوسیدگی دندان بسیار وسیع باشد، با گذشت زمان اعصاب مرکزی دندان درگیر می‌گردد و اگر بیمار تحت مداوا و عصب‌کشی قرار نگیرد، دندان عفونی خواهد شد. علائم و نشانه‌های پوسیدگی و عفونت دندانی با ایجاد کیست در ناحیه ریشه دندان و در استخوان فک همراه است و گاهی کیست ایجاد شده در داخل دهان سر باز کرده و عفونت از آن خارج می‌شود.
اگر کیست ایجاد شده کوچک باشد، درمان سریع‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود؛ اما اگر کیست بزرگ باشد لازم است دندانپزشک در مطب، جراحی کوچکی جهت برداشتن آن انجام دهد. در فرآیند جراحی، دندانپزشک ابتدا لثه بیمار را در قسمت مورد نظر با کمک تیغ بیستوری شکاف می‌دهد تا به انتهای ریشه دندان دسترسی داشته باشد؛ سپس کل ناحیه عفونی را خارج می‌نماید. پس از خارج کردن ناحیه عفونی، محل کیست را شست‌وشو داده و انتهای ریشه را با کمک مواد مخصوص پر می‌کند. در پایان کار، لثه روی استخوان فک بخیه می‌خورد.
مشکلات مربوط به دهان و دندان از مسائل رایجی هستند که ممکن است همه ما در طول زندگی به آن‌ها دچار شویم. اغلب ما این مسائل را جدی نمی‌گیریم و همین موضوع سبب می‌شود که عفونت گسترش یافته و به دیگر نقاط بدن سرایت کند. با مراقبت و حفظ بهداشت دهان و دندان تا حدود زیادی می‌توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد. اگر عفونت دندان به مراحل شدید خود برسد، سبب تورم گونه، گردن، لوزه یا حتی غدد لنفاوی خواهد شد.
علائم عفونت دندانی
چرا دندان عفونی می شود و به پوسیدگی دچار می گردد؟
عفونی شدن دندان‌ها با دلایل مختلفی همراه است. با شناخت این دلایل تا حدود زیادی می‌توان از عفونی شدن آن جلوگیری کرد. به طور کلی می‌توان گفت هر گونه مشکلی که در دهان و دندان، فضا را برای رشد باکتری‌ها هموار سازد؛ می‌تواند از دلایل بروز عفونت دندانی باشد. جهت بررسی جزئیتر این دلایل در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- رشد باکتری‌ها در ناحیه کانال‌ها و ریشه‌هایی که در گذشته درمان شده‌اند.
- عدم رسیدگی به ترک‌ها یا حفره‌هایی که روی دندان ایجاد می‌شوند. این منافذ به عنوان دروازه‌هایی هستند که راه ورود باکتری به داخل دندان را باز می‌کنند.
- انجام درمان ریشه نزد دندانپزشک بی‌تجربه و غیر‌حرفه‌ای زمینه را برای نفوذ باکتری به داخل دندان مهیا می‌نماید.
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان که شامل دو بار مسواک زدن در روز و استفاده از نخ دندان می‌شود.
- مصرف بیش از اندازه مواد شیرینی، نوشابه‌ها و به طور کلی داشتن رژیم غذایی که شامل مقدار زیادی مواد قندی می‌شود.
- افزایش سن، یا مصرف برخی از داروهای خاص یا انجام بعضی از جراحی‌ها نیز می‌تواند عارضه عفونت دندان را به همراه داشته باشد.
- برخی از حساسیت‌های دهان و دندان ممکن است سبب بروز عفونت‌های دندانی شوند.
- آسیب دیدن بافت لثه هنگام استفاده غلط از نخ دندان و مسواک.
- وجود سیستم ایمنی ضعیف، بستر را برای ابتلا به عفونت دندان مهیا می‌نماید؛ این گونه افراد حتی اگر دچار عفونت سینوزیت نیز گردند، باید هر چه سریع‌تر درمان شوند؛ زیرا عفونت در ناحیه صورت، سلامت ریشه دندان را تهدید می‌کند.
- خشکی دهان که به دلیل کمبود آب بدن اتفاق می‌افتد، لثه‌ها را تحریک می‌نماید و شرایط را برای ورود باکتری به داخل لثه فراهم می‌نماید.
- دندان عقل نهفته
- جراحی‌های ناموفق
علائم عفونت دندانی
علائم عفونت و پوسیدگی دندان
جهت جلوگیری از رشد بیشتر باکتری‌ها و گسترش مشکل، باید به علائم و نشانه‌های پوسیدگی و عفونت دندانی بیشتر توجه نمود و سریعاً جهت درمان صحیح اقدام کرد. با شناخت درست این علائم و انجام اقدامات فوری جهت درمان، از افزایش عفونت جلوگیری خواهد شد.
- درد در ناحیه دندان، فک، گردن و گوش درست در همان سمتی که دندان خراب قرار دارد.
- درد پیشرونده و ضربان‌دار دندان در هنگام خواب.
- حساسیت دندان نسبت به فشار، غذاها و نوشیدنی‌های سرد.
- تورم غدد لنفاوی در ناحیه لوزه‌ها، گردن یا گونه‌ها.
- بوی بد دهان و احساس طعم ناخوشایند در دهان.
- لق شدن دندان.
- ترشح عفونت در داخل دهان.
- تغییر رنگ دندان و تیره شدن آن.
- مشکل در باز کردن و حرکت دادن دهان.
در صورت عدم رسیدگی به موقع دندان عفونی، عفونت به قسمت‌های دیگر بدن منتقل می‌شود، در نتیجه خطرات جدی سلامت فرد را تهدید می‌نماید. بنابراین اقدام عاقلانه در هنگام مشاهده هر کدام از علائم بالا سبب حفظ سلامتی شما خواهد شد؛ اما اگر به هر دلیلی درمان عفونت دندان انجام نگرفت احتمال بروز علائم شدیدتر افزایش می‌یابد، این علائم عبارتند از:
- سردرد
- خستگی شدید
- حالت تهوع
- اسهال
- سرخ شدن پوست همراه با تب و لرز
- تورم صورت در حدی باشد که تنفس، باز و بسته کردن دهان و بلعیدن آب دهان مشکل باشد.
- افزایش ناگهانی ضربان قلب و تنگی نفس
- خارش و احساس درد در ناحیه پوست
- سردرگمی ذهنی و احساس گیجی
- افتادگی پلک‌ها
- مشکلات بینایی
- کم آبی بدن
- تغییر رنگ ادرار
علائم عفونت دندانی
روش های درمان عفونت دندان
عفونت دندان یا آبسه دندان به خودی خود برطرف و درمان نمی‌شود. کیسه چرک در زمان آبسه دندانی ممکن است پاره شده و درد کاهش یابد؛ اما عفونت دندان از بین نمی‌رود. مهم‌ترین و اساسیترین اقدام در زمان مشاهده علائم و نشانه‌های پوسیدگی و عفونت دندانی مراجعه به دندانپزشک خواهد بود. تا قبل از مراجعه به دندانپزشک جهت کاهش درد می‌توانید از مسکن‌ها استفاده نمایید و دهان خود را با محلول آب و نمک شست‌وشو دهید.
هنگام مراجعه به دندانپزشک و بررسی علائم و نشانه‌های پوسیدگی و عفونت دندانی، نوع عفونت توسط دندانپزشک مشخص می‌گردد. در اغلب مواقع متخصص توصیه می‌نماید تا برای مشخص شدن دقیق‌تر مشکل، عکس رادیولوژی تهیه نمایید. مراحل درمان عفونت دندان باید دقیق و کامل انجام گیرند تا از عود کردن عفونت جلوگیری به عمل آید و مانع از پوسیدگی و شکستگی دندان شود. به طور کلی درمان دندان عفونی بستگی به پیشرفت عفونت دارد و به دو دسته تقسیم می‌گردد:
Ø درمان برگشت پذیر
در صورتی که عفونت تازه آغاز شده باشد، ممکن است بتوان با روش‌های خانگی مانع از گسترش عفونت شد و درد یا تورم را بهبود بخشید. اگر درد همراه با آسیبی مانند شکستگی باشد باید جهت حفظ ریشه دندان، عفونت را نزد دندانپزشک درمان کنید.
علائم عفونت دندانی
Ø درمان برگشت ناپذیر
برخی مواقع به دلیل گسترش عفونت دندانپزشک اقدام به انجام درمان عمیق‌تر و اساسی‌تر می‌نماید. درمان برگشت‌ناپذیر به دو روش انجام می گیرد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
عصب کشی دندان
اگر ریشه دندان در اثر عفونت مزمن به شکل کامل از بین رفته باشد، دندانپزشک برای حفظ و نگهداشتن دندان، اقدام به عصب‌کشی یا روت کانال می‌نماید. در صورت عدم انجام عصب‌کشی، ممکن است عفونت به بافت‌های دیگر سرایت نموده و سبب بروز مشکلات پیچیده‌تر شود. پس از انجام روت کانال گاهی دندانپزشک تشخیص می‌دهد که باید بیمار یک دوره آنتی بیوتیک مصرف کند تا نسبت به از بین رفتن کامل عفونت اطمینان حاصل نماید. اگر عفونت بسیار شدید بوده و نگهداشتن دندان به هیچ شکلی امکان‌پذیر نباشد، دندانپزشک دندان را خارج خواهد کرد.
اپیکواکتومی
اگر دندانپزشک نتواند از طریق عصب‌کشی، عفونت دندان را به صورت کامل خارج نماید، در آن صورت نیاز به درمان تکمیلی مانند اپیکواکتومی خواهد بود. در این روش درمانی، دندانپزشک بخشی از لثه را می‌شکافد و ریشه انتهایی دندانی که عفونی شده را خارج می‌کند.
سؤالات متداول
- آیا روش‌های خانگی در درمان عفونت دندان مؤثر هستند؟
در برخی از شرایط خاص و در صورتی که امکان مراجعه سریع به دندانپزشک نداشته باشید، می‌توانید برخی از روش‌های خانگی جهت کاهش علائم و نشانه‌های پوسیدگی و عفونت دندانی را استفاده نمایید. این روش‌های درمانی موقتی هستند و شما باید در اولین فرصت خود را به متخصص برسانید. این روش‌ها شامل شست‌وشوی دهان با محلول آب و نمک، کمپرس سرد، جوش شیرین، روغن میخک و اسانس آویشن می‌شوند.
روغن میخک، اسانس آویشن و جوش شیرین خاصیت ضد باکتریایی و ضد انگلی دارند و به صورت موقت درد دندان را کمی کاهش می‌دهند.
- آیا می‌توان از بروز عفونت دندان جلوگیری کرد؟
بله، با رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان و استفاده از نخ دندان و مسواک زدن حداقل 2 بار در روز، کاهش مصرف قند، داشتن رژیم غذایی حاوی میوه‌ها و سبزیجات تازه، اجتناب از مصرف دخانیات و نوشیدن آب کافی می‌توانید از عفونی شدن دندان‌های خود جلوگیری نمایید.
- آیا گرفتگی گوش یا درد در ناحیه گوش از علائم عفونت دندان است؟
بله، درد در ناحیه گوش ممکن است به دلیل وجود عفونت در دندان‌های فک پایین یا دندان عقل باشد.
علائم عفونت دندانی
- چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
در هنگام احساس درد در ناحیه دندان یا مشاهده التهاب در لثه باید هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کرد. همچنین در صورت شکستگی یا مشاهده علائم و نشانه‌های پوسیدگی و عفونت دندانی باید در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه نمایید.
کلام آخر
از مشکلات جدی که سلامت فرد را تهدید می‌نماید، عدم رسیدگی به موقع به دندان‌های پوسیده است. عدم توجه به علائم و نشانه‌های پوسیدگی و عفونت دندانی، سبب بروز مشکلات پیچیده‌تر خواهد شد که مراحل درمان را سخت‌تر و هزینه آن را برای شما بیشتر می‌نماید. چنانچه هر یک از علائم مانند آبسه، درد شدید، التهاب و… را در دهان خود مشاهده کردید، سریعاً به دندانپزشک خود مراجعه نمایید تا در صورت وجود هر گونه عفونت، اقدام به رفع آن کند. در نظر داشته باشید که انتخاب یک دندانپزشک متخصص و با تجربه از اهمیت بالایی برخوردار است.
