ساییدگی یا فرسایش مینای دندان

خارجی ترین لایه دندان، مینا (enamel) است که از دندان در برابر آسیب های فیزیکی و شیمیایی محافظت می کند. مینای دندان بسیار سخت است. در واقع، سخت ترین بافت در بدن انسان مینای دندان است که حتی از استخوان هم مقاوم تر است.

مینا، اولین سد دفاعی دندان در برابر بسیاری از مواد شیمیایی است که در غذا ها و مایعات بدن وجود دارد. به همین دلیل، احتمال سایش و آسیب دیدگی آن زیاد است و به مرور زمان فرسایش (enamel erosion) پیدا می کند.

ساییدگی مینای دندان می تواند باعث ایجاد لکه روی دندان ها و افزایش حساسیت شود. مینای دندان امکان رشد مجدد ندارد اما می توان با کمک درمان های دندانی و حفظ بهداشت دهان، جلوی پیشرفت فرسایش را گرفت.

ساییدگی یا فرسایش مینای دندان

علائم فرسایش مینای دندان

ساییدگی مینای دندان، علائم متعددی دارد. برخی از این نشانه ها عبارتند از:

• افزایش حساسیت نسبت به مزه ها، بافت های مختلف و دما
• ترک و شکستگی دندان دندان ها
• تغییر رنگ دندان ها
• ایجاد فرورفتگی هایی بر روی دندان ها

اگر با خوردن غذا های سرد، گرم، اسیدی و پر ادویه درد شدیدی حس می کنید و رنگ دندان های شما تغییر کرده است، ممکن است به ساییدگی شدید مینای دندان دچار باشید. به مرور زمان، فرسایش مینای دندان می تواند مشکلات زیادی به وجود بیاورد؛ از جمله:

• زرد و لکه دار شدن دندان ها
• حساس شدن دندان ها
• ایجاد لبه های ناهموار روی دندان ها
• به وجود آمدن نقاط براق بر روی دندان ها
• افزایش پوسیدگی دندان ها
• فرسایش تدریجی باعث ایجاد دندان های نیمه شفاف می شود

دلایل ساییدگی مینا

یکی از مهم ترین دلایل ساییدگی مینای دندان، اسید موجود در مواد غذایی و نوشیدنی ها است. بزاق دهان دائما اسید هایی را که وارد دهان می شوند، به حالت خنثی در می آورد و با این کار از دندان ها محفاظت می کند. اما در صورتی که مقدار زیادی از مواد غذایی اسیدی را مصرف کنید و در عین حال دندان هایتان را به خوبی مسواک نزنید، لایه مینای دندان به تدریج فرسایش پیدا می کند و از بین می رود.

برخی مواد غذایی می توانند باعث ساییدگی مینای دندان ها شوند؛ مانند:

• غذا هایی که قند زیادی دارند؛ مانند بستنی، شربت و کارامل
• غذا های نشاسته دار مانند نان سفید
• غذا های اسیدی مانند سیب، مرکبات و ریواس
• آبمیوه ها
• نوشابه ها که دارای سیتریک اسید و فسفریک اسید هستند. به علاوه، این نوشیدنی ها قند بالایی دارند.
• مواد غذایی که مقدار زیادی ویتامین سی دارند؛ مانند مرکبات

از دیگر عواملی که در ساییدگی مینای دندان نقش دارند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ساییدن دندان ها روی یکدیگر
• رفلاکس اسید معده (GERD)
• ترشح کم بزاق دهان که به آن خشکی دهان (xerostomia) گفته می شود. یکی از نشانه های بیماری دیابت خشکی دهان است.
• مصرف برخی دارو های خاص مانند آنتی هیستامین ها و آسپیرین
• اختلالات تغذیه ای مانند بولیمیا (bulimia) یا پرخوری عصبی. در این اختلال، کارکرد سیستم گوارش به هم می ریزد و دندان ها با اسید معده تماس پیدا می کنند.

ساییدگی یا فرسایش مینای دندان

آیا مینای دندان می تواند دوباره رشد کند؟

مینای دندان ماده بسیار سختی است. با این حال، سلول زنده ای در بر ندارد و در صورتی که به آن آسیب فیزیکی یا شیمیایی وارد شود، نمی تواند خود را ترمیم و بازسازی کند. بنابراین، ساییدگی و فرسایش مینای دندان قابل جبران نیست و مجددا رشد نمی کند.

البته، سایش مینا زمان بسیار زیادی طول می کشد. به همین دلیل، اگر مینای دندان های شما به مقدار کمی ساییده شده اند، می توانید از پیشرفت آن جلوگیری کنید.

ساییدگی یا فرسایش مینای دندان

درمان و پیشگیری از فرسایش مینا

اگر مینای دندان هایتان به مقدار زیادی ساییده شده باشند، دندانپزشک با درمان های متعددی می تواند به شما کمک کند. اولین پروسه باندینگ دندان (tooth bonding) است. در این روش، ماده ای به نام رزین که هم رنگ دندان ها است، بر روی دندان آسیب دیده قرار می گیرد. رزین، لکه های ایجاد شده بر روی دندان را می پوشاند و نقش محفاظت کننده دارد. اگر دندان های جلویی شما دچار تغییر رنگ شده اند، می توانید از این پروسه درمانی استفاده کنید.

در موارد شدید تر، دندانپزشک ممکن است از روکش (crown) یا ونیر (veneer) برای دندان آسیب دیده استفاده کند. با انجام این کار جلوی پوسیدگی و صدمه بیشتر گرفته می شود.

بهترین راه برای پیشگیری از ساییدگی مینای دندان، جلوگیری از وقوع آن به طور کلی است. اما اگر مینای دندان های شما کمی آسیب دیده است، با رعایت بهداشت دهان و مراقبت از دندان ها می توانید جلوی پیشرفت آن را بگیرید.

کلام آخر

همانطور که در این مقاله گفته شد، بهتر است با رعایت بهداشت دهان و دندان و پرهیز از برخی مواد غذایی، به طور کلی از وقوع فرسایش مینای دندان جلوگیری کنیم. اما در صورت فرسایش مینا نیز، می توان با رعایت موارد گفته شده از پیشروی مشکل جلوگیری کرد. دندانپزشک با معاینه دندان ها می تواند ساییدگی مینا را تشخیص دهد. خوشبختانه روش های درمانی متعددی برای این مشکل وجود دارد. در صورت مشاهده علائم فرسودگی مینای دندان، بهتر است به دندان پزشکی مراجعه کنید.