جرم گیری دندان چیست؟

دندان پزشک شما ممکن است جرم گیری دندان ها را به شما توصیه کند. این پروسه، معمولا در کنار تسطیح سطح ریشه (root planning) انجام می شود. در واقع،  به جرم گیری و تسطیح سطح ریشه «تمیز کردن عمیق» گفته می شود.

جرم گیری دندان ها و روت پلنینگ می تواند در درمان بیماری های مزمن لثه (بیماری های پریودنتال) نیز، کمک کننده باشد. انجام این دو پروسه، معمولا بیش از یک جلسه طول می کشد. بسته به شدت بیماری مزمن و یا مقدار تحلیل لثه ها، ممکن است از بی حسی موضعی استفاده شود.

بهبودی کامل پس از تمیز کردن عمیق دندان ها، معمولا چند روز طول می کشد اما در موارد خاص ممکن است طولانی تر شود.

جرم گیری دندان ها

چه زمان دندان ها نیاز به جرم گیری دارند؟

در صورتی که دندان پزشک، نشانه هایی از آغاز بیماری مزمن لثه را در دهان بیمار مشاهده کند، دندان ها را جرم گیری می کند. تمیز کردن عمیق دندان ها، علاوه بر متوقف سازی روند بیماری های مزمن، سلامت دهان و دندان را افزایش می دهد.

بیماری مزمن پریودنتال زمانی اتفاق می افتد که باکتری های موجود در پلاک (plaque)، باعث جدا شدن لثه از دندان ها شوند. این جدایی، فضا های بزرگی را بین دندان ها و لثه به وجود می آورد که به آن ها پاکت (pocket) می گوییم. پاکت ها محیط مناسبی برای رشد بیشتر باکتری ها هستند. به علاوه، با مسواک زدن نمی توان پلاک تجمع یافته در این فضا ها را از بین برد. به همین دلیل است که استفاده از نخ دندان برای سلامت دندان ها و لثه، حیاتی است؛ چراکه قسمت هایی را که مسواک به آن ها دسترسی ندارد، تمیز می کند.

اگر بیماری مزمن لثه درمان نشود، می تواند مشکلات زیر را ایجاد کند:

• تحلیل بافت نرم دهان و تحلیل استخوان
• افتادن دندان ها
• لق شدن دندان ها
• حرکت کردن دندان ها

بسیاری از افراد، در طول زندگی خود بیماری پریودنتال را تجربه می کنند. عوامل متعددی در ابتلا به این بیماری نقش دارند. بعضی از این عوامل عبارتند از:

• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
• سیگار کشیدن
• افزایش سن
• تغییرات هورمونی
• رژیم غذایی نادرست
• سابقه خانوادگی بیماری
• سایر مشکلات سلامتی

وجود فضا های عمیق و بزرگ بین دندان ها و لثه، از نشانه های بیماری پریودنتال است. از دیگر علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی لثه
• التهاب، قرمزی و تورم بافت نرم دهان
• بوی بد دهان
• تغییر مکان دندان های دائمی
• تغییر در بایت (bite)

جرم گیری دندان ها

در پروسه جرم گیری چه اتفاقی می افتد؟

برای انجام جرم گیری و تسطیح سطح ریشه، باید به مطب دندانپزشک مراجعه کرد. بسته به وضعیت دندان های فرد، ممکن است برای انجام این دو پروسه، به بیش از یک جلسه نیاز باشد. دندان پزشک ممکن است برای کاهش درد و ناراحتی بیمار، از بی حسی موضعی استفاده کند. اگر در مورد میزان درد نگران هستید، بهتر است این موضوع را با دندان پزشک خود در میان بگذارید.

دندان پزشک ابتدا جرم گیری دندان ها را آغاز می کند. در این پروسه، پلاک های تشکیل شده بر روی دندان ها و در پاکت های بین لثه و دندان ها، تراشیده می شود. سپس، روت پلنینگ انجام می شود. در روند تسطیح سطح ریشه، دندان پزشک با استفاده از ابزار جرم گیری مخصوص، سطح ریشه دندان ها را صاف تر و هموار تر می کند. تسطیح ریشه ها باعث می شود تا لثه های جدا شده دوباره به دندان ها بچسبند.

معمولا از یک دستگاه جرم گیر برای تمیز کردن عمیق دندان ها استفاده می شود. ابزار های دیگری مانند لیزر های مخصوص و دستگاه های اولتراسونیک نیز به کار برده می شوند.

بسته به شرایط دهان و دندان فرد، ممکن است به درمان اضافه نیز نیاز باشد. برای مثال، امکان دارد دندانپزشک آنتی بیوتیک هایی را برای بیمار تجویز کند. مصرف این آنتی بیوتیک ها روند بهبودی را سرعت می بخشد. همچنین، دندان پزشک ممکن است استفاده از دهانشویه های ضدعفونی کننده را به بیمار پیشنهاد دهد.

جرم گیری دندان ها چه مزایایی دارد؟

از روت پلنینگ و جرم گیری دندان ها به عنوان بهترین روش های درمانی بیماری مزمن لثه یاد شده است. انجام این دو پروسه درمانی به طور متوسط، 0.5 میلی متر از فضای بین دندان ها و لثه می کاهد. با کاهش اندازه پاکت ها، ریسک ابتلا به تحلیل استخوان و لثه نیز، کاهش می یابد.

خطرات انجام این پروسه درمانی چیست؟

جرم گیری دندان ها، خطر بسیار کمی دارد. احتمال ایجاد عفونت کمی بیشتر می شود. به همین دلیل است که دندان پزشک آنتی بیوتیک ها و دهانشویه های آنتی باکتریال را تجویز می کند.

چه زمان باید با دندان پزشک تماس بگیریم؟

اگر پس از انجام جرم گیری (dental scaling) و تسطیح سطح ریشه (root planning)، موارد زیر را مشاهده کردید، حتما با دندان پزشک خود تماس حاصل فرمایید:

• افزایش درد
• عدم بهبودی ناحیه درمان شده
• تب

پس از انجام این دو پروسه، کمی احساس درد و حساسیت در دندان ها و لثه ها عادی است. بعد از تمیز کردن عمیق دندان ها، در صورت مشاهده هر گونه مشکل در ارتباط با بخش های مختلف دهان، با دندان پزشک خود تماس بگیرید.

جرم گیری دندان ها

پس از انجام جرم گیری چه انتظاراتی داشته باشیم؟

جرم گیری و تسطیح سطح ریشه، در بیشتر اوقات به بیش از یک جلسه نیاز دارند. در واقع، دندان پزشک باید اطمینان حاصل کند که مشکلاتی از قبیل عفونت رخ نداده باشند. اگر اندازه پاکت ها کاهش پیدا نکنند، پروسه جرم گیری باید تکرار شود. پس از تمیزی عمیق دندان ها، بهداشت دهان و دندان ها باید به نحو احسن رعایت شود. هر فرد باید حداقل دو بار مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را در برنامه روزانه خود قرار دهد. داشتن رژیم غذایی سالم نیز بی تاثیر نیست. به علاوه، سالی دو بار مراجعه به دندانپزشک، برای حفظ سلامت دندان ها و عدم ابتلا به بیماری های پریودنتال، ضروری است.

خلاصه مطالب

جرم گیری و تسطیح سطح ریشه، رایج ترین روش های درمانی برای بیماری های مزمن لثه هستند. انجام این دو پروسه می تواند به همراه بی حسی موضعی باشد. انجام این دو روش درمانی ممکن است بیش از یک جلسه زمان ببرد. بهبودی پس از انجام این دو پروسه، تنها چند روز طول می کشد.

آیا تا به حال برای شما پیش آمده که پس از گاز زدن بستنی و یا خوردن یک قاشق سوپ، در دندان هایتان احساس درد و ناراحتی داشته باشید؟ اگر پاسخ شما مثبت است، بدانید که تنها نیستید. در مواقعی، حس درد در اثر خوردن غذاهای سرد و یا گرم، نشانه ی پوسیدگی دندان است. اما درد ایجاد شده در دندان می تواند به دلیل حساس بودن دندان نیز باشد.

حساسیت دندان و یا حساسیت عاج دندان (dentin hypersensitivity) بدین معنی است که در پاسخ به یک سری محرک ها مانند دمای سرد یا گرم، احساس درد و رنج در دندان ها ظاهر می شود. این حساسیت می تواند به صورت موقت و یا مزمن باشد. ممکن است یک دندان و یا چندین دندان را درگیر کند. ازیاد حساسیت در دندان ها به دلایل مختلفی به وجود می آید. در اکثر مواقع، با تغییر روتین بهداشت دهان و دندان می توان این مشکل را درمان کرد.

دندان های حساس

علائم حساس شدن دندان ها

افرادی که به ازیاد حساسیت دندان دچار هستند، در پاسخ به محرک هایی مشخص، در دندان هایشان احساس درد را تجربه می کنند. ممکن است درد در ریشه دندان ها حس شود. رایج ترین محرک ها عبارتند از:

• غذا و نوشیدنی داغ
• غذا و نوشیدنی سرد
• هوای سرد
• نوشیدنی و مواد غذایی شیرین
• نوشیدنی و مواد غذایی اسیدی
• آب سرد به خصوص در زمان شست و شوی دهان و دندان ها
• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
• دهانشویه های دارای الکل

این طور نیست که در هر بار مواجه شدن فرد با این محرک ها، حس درد در دندان ها ایجاد شود بلکه تنها در بعضی از مواقع این اتفاق می افتد. شدت درد نیز ثابت نیست و از بسیار کم تا بسیار شدید متغیر است.

دندان های حساس

حساسیت دندان به چه دلیل به وجود می آید؟

برخی افراد به طور طبیعی، به دلیل داشتن مینای نازک تر، دندان های حساس تری دارند. مینا (enamel)، لایه خارجی دندان است و از آن محافظت می کند. عواملی وجود دارند که می توانند باعث تخریب و نازک شدن مینا بشوند و عبارتند از:

• محکم مسواک زدن
• استفاده از مسواک بسیار زبر و خشن
• فشار دادن دندان ها بر روی هم
• خوردن غذاهای اسیدی به طور منظم

در برخی از مواقع، مشکلات دیگر در بدن می توانند ازیاد حساسیت دندان را به وجود بیاورند؛ برای مثال، رفلاکس اسید معده (GERD). در رفلاکس اسید معده، اسید از معده و مری به سمت بالا می آید و ممکن است با گذشت زمان، باعث تخریب مینای دندان شود. به علاوه، مشکلات و بیماری هایی که باعث استفراغ مکرر شوند نیز، می توانند مینای دندان ها را تخریب کنند.

تحلیل لثه (gum recession)، باعث نمایان شدن بخش هایی از دندان می شود که در حالت عادی در زیر لثه قرار می گیرند. بنابراین تحلیل لثه نیز در حساس شدن دندان ها نقش دارد.

پوسیدگی و شکستگی دندان، خالی شدن دندان های پرشده و یا کنده شدن روکش دندان باعث نمایان شدن عاج (dentin) و ایجاد حساسیت می شود. اگر یکی از موارد نام برده شده اتفاق بیفتد، فرد معمولا در یک ناحیه و یا حتی یک دندان احساس ناراحتی می کند (و نه در تمام دندان ها).

پس از انجام برخی از درمان های دندان پزشکی نیز، دندان ها ممکن است حساس شوند. برای مثال، ممکن است بیمار پس از پر کردن دندان ها، روکش گذاری و یا بلیچینگ (teeth bleaching) در دندان هایش حس درد داشته باشد. در این نوع حساس شدن نیز، تنها ناحیه ای از دهان و دندان ها درگیر می شود (و نه تمام دندان ها). این حساسیت پس از چند روز به صورت خود به خودی از بین خواهد رفت.

نحوه تشخیص حساسیت دندان

اگر برای اولین بار حساس شدن دندان را تجربه می کنید، حتما به دندان پزشک مراجعه کنید. دندان پزشک با معاینه دندان ها می تواند علت به وجود آمدن حساسیت را بفهمد. دندان پزشک با تماس دادن ابزار های مخصوص با دندان ها، میزان حساس بودن آن ها را می سنجد. همچنین، ممکن است نیاز به تهیه عکس رادیوگرافی باشد تا دندان پزشک بتواند به طور قطعی، از وجود پوسیدگی ها مطلع شود.

دندان های حساس

راه های درمان دندان حساس

اگر شدت حساسیت زیاد نباشد، می توان از درمان های خانگی و یا درمان های تخصصی آسان استفاده کرد. استفاده از خمیردندان های مخصوص دندان های حساس می تواند کمک کننده باشد. ترکیبات خاصی که در این خمیردندان ها وجود دارد از تاثیرگذاری محرک ها بر عصب دندان جلوگیری می کند.

بهتر است از دهانشویه های بدون الکل استفاده شود چراکه وجود الکل در دهانشویه می تواند حساسیت دندان را تحریک کند. استفاده از مسواک های نرم و مسواک زدن با ملایمت بیشتر، توصیه می شود.

رعایت موارد ذکر شده، پس از مدتی حساسیت دندان را کاهش می دهد. اگر این درمان های خانگی جواب ندادند، فرد باید با دندان پزشک خود، در مورد قدم بعدی، مشورت کند.

بیماری هایی که حساسیت دندان را تشدید می کنند

اگر بیماری دیگری حساسیت دندان را ایجاد کرده است، ابتدا باید نسبت به درمان آن بیماری اقدام کرد. هر چه درمان بیماری سریع تر صورت بگیرد بهتر است؛ چراکه با گذشت زمان، مینای دندان به تدریج تخریب می شود.

یکی از بیماری هایی که حساسیت دندان را تشدید می کند، رفلاکس اسید معده است که با مصرف داروهای کاهنده اسید درمان می شود.

تحلیل لثه نیز می تواند در حساسیت دندان تاثیر بگذارد. با ملایمت مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان و دندان از روش های درمانی تحلیل لثه است. در موارد حساسیت شدید و یا عقب رفتن زیاد لثه ها، ممکن است دندان پزشک از پیوند لثه (gum graft) برای درمان استفاده کند. در پیوند لثه، بافت نرم از سقف دهان برداشته می شود و بر روی قسمت های نمایان شده از ریشه دندان ها قرار داده می شود.

فشار دادن دندان های فک بالا و پایین روی هم، از عادت های بدی است که می تواند در حساس شدن دندان ها نقش داشته باشد. فرد باید با تمرین زیاد سعی کند تا این عادت را ترک کند. کاهش استرس و مقدار کافئین مصرفی، می تواند ترک این عادت را آسان تر کند. در مواردی، استفاده از گارد دهانی در طول شب توصیه می شود.

جمع بندی

اگر حساسیت دندان ها، غذا خوردن را برای شما مشکل کرده، بهتر است به دندان پزشک مراجعه کنید. به علاوه، خمیر دندان ها و دهانشویه هایی زیادی وجود دارند که می توانند حساسیت دندان را کاهش دهند. خود دندان پزشک نیز، خمیردندان های تخصصی تری را برای کنترل دندان های حساس تجویز می کند. در صورت ادامه دار شدن حساسیت دندان و یا تجربه علائم پوسیدگی و تخریب ریشه، باید سریعا دندان پزشک را از وضعیت خود مطلع سازید؛ تا در صورت نیاز، درمان آغاز شود. علائمی که باید به آن ها توجه کنید عبارتند از:

• درد ناگهانی دندان
• ایجاد حساسیت فقط در یک دندان
• احساس درد زیاد و شدید
• وجود لکه بر روی دندان
• احساس درد در هنگام جویدن یا گاز زدن

اگر در لثه ها و یا دندان هایتان درد ناگهانی حس کردید، بدانید که تنها نیستید. بر اساس داده های آماری، 22 درصد از بزرگسالان درد در دندان، لثه و یا فک را حداقل یکبار در هر 6 ماه، تجربه می کنند. از رایج ترین دلایل احساس درد در دندان ها، می توان به افزیش حساسیت دندان، شکستگی و یا عفونت دندان اشاره کرد. خبر خوب این است که مشکلاتی که درد دندان را ایجاد کرده اند معمولا به آسانی توسط دندانپزشک درمان می شوند. در ادامه، به 10 علت وجود درد در دندان ها می پردازیم.

دندان ها در معرض گرما یا سرمای شدید قرار بگیرند

حساسیت دندان، در اثر ساییدگی مینای دندان و یا اعصاب آن ایجاد می شود. زمانی که فرد غذا و یا نوشیدنی بسیار سرد و یا بسیار گرم را می خورد و یا می نوشد، ممکن است درد ناگهانی را در دندان های خود حس کند.

درد ناگهانی دندان ها

تحلیل لثه ها (gum recession)

لثه، بافت نرم و صورتی رنگی است که روی استخوان ها قرار می گیرد و ریشه دندان ها را می پوشاند. این بافت نرم، از انتهای اعصاب دندان ها نیز محافظت می کند. بت افزایش سن و یا مراقبت نادرست، ممکن است لثه ها فرسوده شوند و تحلیل پیدا کنند. با عقب رفتن لثه ها، ریشه دندان ها نمایان می شوند و بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرند. به علاوه، تحلیل لثه، احتمال ابتلا به بیماری های پریودنتال (بیماری های مربوط به لثه) و عفونت را افزایش می دهد. اگر فردی حس می کند که دندان هایش حساس تر از قبل شده است، ممکن است به تحلیل لثه دچار شده باشد.

ساییدگی مینا و عاج دندان

بر اساس داده های به دست آمده، حدود 12 درصد از مردم، از حساسیت بیش از حد مینا وعاج دندان رنج می برند. این وضعیت باعث ایجاد حس ناراحتی و درد مخصوصا در هنگام غذا خوردن می شود. این نوع حساسیت می تواند در اثر مصرف زیاد مواد غذایی اسیدی، محکم مسواک زدن و عوامل دیگر ایجاد شود. در واقع، مینای دندان که نقش محافظتی دارد، به تدریج در اثر این عوامل از بین می رود و دیگر جایگزین نمی شود. در نتیجه، فرد در هنگام غذا خوردن، در دندان های خود درد شدیدی را حس می کند. به اصطلاح گفته می شود که این درد، نخاع فرد را به لرزه در می آورد.

درد ناگهانی دندان ها

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان نیز می تواند مسئول ایجاد حس درد در دندان ها باشد. پوسیدگی می تواند برای مدت زیادی، به مقدار کم در اطراف مینای دندان وجود داشته باشد، بدون اینکه در فرد احساس دردی را به وجود بیاورد. زمانی که پوسیدگی، پیشرفت می کند و کم کم به عفونت تبدیل می شود، فرد نیز درد را در دندان خود حس می کند.

عفونت لثه

بیماری لثه یا همان بیماری پریودنتال (periodontal disease)، در 47 درصد از جمعیت بزرگسالان وجود دارد. در مراحل اولیه عفونت، به آن ژنژیویت (gingivitis) نیز گفته می شود. ژنژیویت به معنی التهاب خفیف لثه است. در مراحل اولیه عفونت، فرد معمولا متوجه بیماری خود نمی شود.  با افزایش شدت بیماری، ممکن است علائمی مانند ازیاد حساسیت دندان ها و لثه ها به وجود بیاید.

درد ناگهانی دندان ها

شکستگی دندان و یا روکش دندان

ایجاد شکستگی در دندان و یا روکش دندان می تواند باعث افزایش حساسیت و همین طور درد در دندان ها بشود. در مواردی شکستگی به وجود آمده آنقدر کوچک است که خود فرد متوجه آن نمی شود ولی همان شکستگی کوچک می تواند درد ایجاد کند.

عفونت سینوس

یکی از نشانه های وجود عفونت در سینوس، احساس درد در دندان ها د استخوان فک است. هنگامی که سینوس ها ملتهب می شوند و فشار درون آن ها به دلیل عفونت بالا می رود، ممکن است به انتهای اعصاب دندان ها فشار بیاورند. بدین طریق دندان درد ایجاد می شود.

فشار دادن دندان ها و فک بالا و پایین بر روی هم

ساییدن و فشار دادن دندان ها و دو فک بر روی همدیگر، می تواند ازیاد حساسیت مزمن را در دندان ها به وجود بیاورد. بسیاری از افراد در اثر استرس، کمبود خواب و عوامل دیگر به صورت ناخودآگاه دندان هایشان را روی هم فشار می دهند. این عادت در طول زمان، باعث ساییدگی مینای دندان می شود و سپس حس درد در دندان ها پدید می آید. از آنجایی که فرد از عادت ناخودآگاه خود خبر ندارد، علت ایجاد درد برای او مبهم است.

درمان های دندانپزشکی

بعضی از پروسه های درمانی دندانپزشکی مانند پر کردن دندان ها، میزان حساسیت اعصاب دندانی را افزایش می دهند و در نتیجه فرد ممکن است دچار دندان درد شود. ازیاد حساسیت ایجاد شده در اثر درمان های دندانپزشکی معمولا تا دو هفته طول می کشد.

درد ناگهانی دندان ها

محصولات مورد استفاده برای بلیچینگ دندان

روش های مختلف بلیچینگ و سفید کردن دندان ها، می تواند باعث افزایش حساسیت دندان ها بشود. دردی که در اثر استفاده از محصولات بلیچینگ به وجود می آید، معمولا گذرا است. در صورتی که فرد استفاده از این محصولات را متوقف کند، درد دندان نیز از بین می رود.

چه زمان باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر فرد برای اولین بار است که در زندگی خود درد دندان را تجربه می کند، بهتر است در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کند. در مواردی، درمان بسیار آسان است و حتی ممکن است استفاده از یک خمیردندان کاهش دهنده حساسیت، کفایت کند. دندانپزشک پس از انجام معاینه و بسته به تشخیص خود، می تواند برای کاهش درد، اعمالی مانند پرکردن و یا کشیدن دندان را انجام دهد.

بعضی از علائم و نشانه ها، تحت هیچ شرایطی نباید نادیده گرفته شوند و در صورت مشاهده آن ها بهتر است سریعا به دندانپزشک مراجعه شود. این نشانه ها عبارتند از:

• دندان دردی که بیش از 48 ساعت طول کشیده است.
• درد تپنده و تیزی که از شدتش کاسته نمی شود.
• سردرد میگرنی که باعث درد دندان شده است.
• درد دندانی که با تب همراه باشد.

کلام آخر

عوامل متعددی می توانند در ایجاد درد در دندان ها نقش داشته باشند. بیشتر آن ها به فرسودگی لثه و یا مینای دندان مربوط هستند. در صورتی که به طور ناگهانی دچار دندان درد شدید، حتما با دندانپزشک خود تماس بگیدید. با اینکه دندان درد، مورد اورژانسی محسوب نمی شود، بهتر است در اسرع وقت دندانپزشک شما را معاینه کند تا علت درد مشخص شود.

چکاپ دندانپزشکی، به معنای معاینه و بررسی تخصصی و دقیق دندان ها و لثه ها توسط دنداپزشک است. بهتر است که هم کودکان و هم بزرگسالان، هر 6 ماه یکبار، توسط دندانپزشک معاینه شوند. این معاینه های دوره ای، برای حفظ سلامت دهان و دندان اهمیت بسیاری دارند. وقتی که معاینه دندان ها به صورت منظم انجام شود، اگر دندان ها مشکلی داشته باشند، دندانپزشک سریعا متوجه می شود و درمان را به موقع آغاز می کند.

چکاپ دندان به چه دلیل انجام می شود؟

معاینه دندان ها به منظور بررسی سلامت دهان و دندان انجام می شود. دندانپزشک با معاینه می تواند به وجود پوسیدگی دندان ها، بیماری های لثه و دیگر مشکلات پی ببرد و درمان آن ها را آغاز کند. دندانپزشکان، در حین انجام چکاپ، آموزش های لازم برای مراقبت از دندان ها را نیز به بیمار می دهند.

چرا دندان ها باید به طور منظم معاینه شوند؟

همانطور که گفته شد، برای حفظ سلامت دهان و دندان بهتر است هر شش ماه یکبار، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه شود. در صورت مشاهده تورم، قرمزی و خونریزی از لثه ها ( نشانه های ژنژیویت یا همان التهاب خفیف لثه) ممکن است به ویزیت های دندانپزشکی بیشتری نیاز باشد؛ برای مثال افرادی که به بیماری لثه مبتلا هستند باید 3 تا 4 بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنند. معاینه  بیشتر و زود به زود تر در این افراد، ریسک ابتلا به بیماری های شدید تر و خطرناک تر مثل پریودنتیت (التهاب مزمن لثه) را کاهش می دهد. پریودنتیت می تواند باعث عفونت و درنهایت افتادن دندان ها شود.

اولین چکاپ در نوزادان، باید شش ماه پس از در آمدن اولین دندان، اتفاق بیفتد. پس از آن، دندان هایشان باید هر شش ماه، مورد معاینه قرار بگیرد. اگر مشکلی در رشد دندان ها و یا به طور کلی سلامت دهان و دندان وجود داشته باشد، به تبع آن تعداد ویزیت های بیشتری هم نیاز است.

معاینه و چکاپ دندان

 در بررسی دندان ها چه اتفاقی می افتد ؟

معاینه شامل تمیز کردن دندان ها و بررسی سلامتی دهان و دندان می شود. در بعضی از ویزیت ها، برای بررسی دقیق تر وضعیت سلامت دهان، عکس رادیوگرافی (x-rays) نیز باید تهیه شود.

در هنگام تمیز کردن دندان ها:

• فرد بر روی صندلی مخصوص می نشیند و یک چراغ در بالای سر وی قرار می گیرد. دندانپزشک با استفاده از ابزار فلزی کوچک، دندان های شخص را به طور تخصصی تمیز می کند و پلاک (plaque) و تارتار(tartar) روی دندان ها را از بین می برد. پلاک، لایه نازک چسبنده ای است که باکتری های مختلفی را در خود جای داده است. اگر پلاک از روی دندان ها تمیز نشود، به تدریج حالت سخت و محکم پیدا می کند. به این پلاک سخت شده، تارتار گفته می شود.
• دندانپزشک ممکن است از نخ دندان، برای تمیز کردن بین دندان ها استفاده کند.
• با استفاده از مسواک برقی مخصوصی، دندان ها مسواک زده می شوند.
• ممکن است ژل یا فوم حاوی فلوراید نیز به کار گرفته شود. فلوراید، ماده معدنی است که از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند. پوسیدگی می تواند به سوراخ شدن دندان بینجامد. درمان با فلوراید در کودکان بیشتر از بزرگسالان انجام می شود.
• در اکثر مواقع، دندانپزشک اطلاعات آموزشی در مورد نگهداری صحیح از دندان ها را در اختیار بیمار قرار می دهد.

عکس رادیوگرافی از دندان، می تواند پوسیدگی، بیماری لثه، تحلیل استخوان فک و بسیاری از مشکلات دیگر را نشان دهد. در حین عکس برداری، موارد زیر اتفاق می افتند:

• پوششی مانند پیشبند، روی قفسه سینه فرد قرار می گیرد. در بعضی از مواقع، پوشش اضافه ای هم دور گردن قرار داده می شود تا در هنگام عکس برداری به غده های تیروئید آسیبی وارد نشود. این پوشش ها از بدن در برابر اشعه های مضر، محافظت می کنند.
• جسم کوچک پلاستیکی در دهان فرد قرار می گیرد و از وی درخواست می شود تا آن را گاز بگیرد.
• دستگاه اسکنر (scanner) بیرون از دهان قرار داده می شود. تکنسین، پزشک یا دندانپزشکی که شما را همراهی کرده، به پشت صفحه ای محافظ و یا به اتاقی دیگر می رود و سپس عکس برداری انجام می شود.
• برای بعضی از انواع خاص عکس رادیوگرافی، این پروسه چند مرتبه تکرار می شود و در هر بار فرد باید نقطه مشخص و متفاوتی را گاز بگیرد.

معاینه و چکاپ دندان

برای معاینه و چکاپ دندان ها، دندانپزشک می تواند موارد زیر را انجام دهد:

• بررسی عکس رادیوگرافی دندان ها که دندانپزشک می تواند به کمک آن، به وجود پوسیدگی و دیگر مشکلات پی ببرد.
• معاینه دندان ها و لثه
• چک کردن بایت (bite) بیمار. بایت به معنی نحوه قرارگیری دندان های فک بالا و پایین روی یکدیگر است. اگر دندانپزشک مشکلی را در مورد بایت مشاهده کند، می معمولا فرد را به ارتودنتیست ارجاع می دهد.
• بررسی وجود و یا عدم وجود سرطان دهان. برای این کار دندانپزشک زیر فک، قسمت داخلی لب ها، اطراف زبان و سقف دهان را معاینه می کند.
• در مورد کودکان، دندانپزشک وضعیت رشد دندان ها را نیز چک می کند.

پس همانطور که گفته شد، در معاینه دندانپزشکی، وضعیت دهان،دندان،فک و لثه مورد بررسی قرار می گیرد. در اولین ویزیت دندانپزشکی معمولا این معاینه طولانی تر است و به کامل ترین شکل ممکن انجام می شود. در نتیجه این کار، دندانپزشک کاملا با وضعیت دهان و دندان های فرد آشنا می شود و می تواند همه اطلاعات بدست آمده از بیمار را در پرونده ثبت کند.  پس از آن، بهتر است که هر سه سال یکبار، دوباره این چکاپ کامل تر تکرار شود. در طول این سال ها نیز، فرد هر شش ماه به دندانپزشکی مراجعه می کند تا سلامت دندان ها و بافت های اطراف آن را حفظ کند. در یک چکاپ کامل، دندان ها به صورت تخصصی تمیز می شوند، عکس رادیوگرافی دندان ها بررسی می شود و دندانپزشک دندان ها را معاینه می کند.

اگر فردی به دلیل یک مورد اورژانسی به دندانپزشک مراجعه کند، ابتدا مشکل او برطرف می شود و پس از آن در ویزیتی دیگر، دندان های او به طور کامل معاینه می شوند. در اولین مراجعه، یک پرسشنامه در رابطه با سوابق پزشکی فرد، در اختیار بیمار قرار می گیرد که شخص باید صادقانه پاسخ های خود را بنویسد. پس از آن، در ابتدای هر ویزیت، دندانپزشک سوابق پزشکی و دندانپزشکی بیمار را مرور می کند. سپس معاینه شروع می شود.

در انجام معاینه، قسمت های مختلف دهان بررسی می شوند:

ابزارهای معاینه و بررسی دندان ها

دندانپزشک با استفاده از وسایل مختلف دندانپزشکی مثل، آینه دهانی، پروب (probe)، جست وجو گر (explorer) و ابزار دیگر دندان ها را معاینه می کند. هر یک از دندان ها از نظر پوسیدگی بررسی می شوند. وضعیت قرار گیری دندان ها، دندان های تازه درآمده و دندان های نهفته (impacted teeth) سنجیده می شود. در صورت وجود، روکش های دندانی و ایمپنت ها چک می شوند. دندانپزشک، وضعیت بایت را نیز در بیمار خود می سنجد زیرا در صورت وجود هر گونه اخلال در بایت و عدم درمان آن، مشکلات دندانی بسیاری می توانند بوجود بیایند. اگر فرد از دندان مصنوعی استفاده می کند، دندانپزشک وضعیت قرارگیری آن را در دهان بررسی می کند.

معاینه و چکاپ دندان

معاینه لثه ها

علاوه بر دندان ها، دندانپزشک وضعیت لثه را نیز چک می کند تا در صورت وجود بیماری لثه (بیماری پریودنتال)، درمان مناسب سریعا آغاز شود. بیماری پریودنتال می تواند مشکلات متعددی را ایجاد کند؛ از جمله افتادن دندان، تحلیل استخوان فک، خونریزی لثه، التهاب و تحلیل لثه. با استفاده از یک پروب پریودنتال (periodontal probe) عمق پاکت های اطراف دندان ها اندازه گیری می شود. اگر لثه سالم باشد، عمق این پاکت ها (pockets) از 3 میلی متر کمتر است. عمق 4 میلی مترو یا بیشتر، وجود بیماری پریودنتال را نشان می دهد. هر چه این پاکت ها عمیق تر باشند، احتمال از دست دادن دندان بیشتر می شود. به همین دلیل است که درمان بیماری های لثه باید خیلی سریع شروع شود.

بررسی بافت های دیگر دهان

بررسی وجود و یا عدم وجود سرطان دهان نیز جزئی از معاینه دندانپزشکی است. دندانپزشک در این معاینه، گرخ های لنفاوی صورت و گردن را لمس می کند و تمام حفره دهان را اعم از کام سخت، کام نرم، زبان، گونه ها، لب ها و کف دهان را چک می کند. اگر سرطان دهان زود تشخیص داده شود، به راحتی قابل درمان است.

معاینه و چکاپ دندان

آیا آمادگی خاصی برای این معاینه لازم است؟

در صورت ابتلا به برخی از بیماری های خاص، بهتر است که قبل از ویزیت دندانپزشکی، آنتی بیوتیکی که پزشک تجویز می کند، مصرف شود. این بیماری ها عبارتند از:

• مشکلات قلبی و عروقی
• نقوص سیستم ایمنی
• در صورت مراجعه به دندانپزشک بعد از انجام عمل جراحی، ممکن است به مصرف آنتی بیوتیک نیاز باشد.

• اگر مطمئن نیستید که باید از آنتی بیوتیک استفاده کنید یا خیر، می توانید از دندانپزشک و یا پزشک خود سوال کنید.

به علاوه، برخی افراد از مراجعه به دندانپزشک می ترسند و استرس می گیرند. اگر شما و یا فرزندتان جزو این دسته هستید، می توانید قبل از رفتن، این مشکل را با دندانپزشک در میان بگذارید. ممکن است او بتواند از اضطراب شما و کودکتان بکاهد.

معاینه و چکاپ دندان

آیا انجام چکاپ دندان خطرناک است؟

معاینه دندان ها، تقریبا هیچ گونه خطری به همراه ندارد. برای مثال، تمیز کردن دندان ها ممکن است برای بیمار احساس ناراحتی ایجاد کند اما معمولا دردناک نیست. تهیه عکس های رادیوگرافی نیز برای اکثر افراد بی خطر است چراکه میزان اشعه مورد استفاده برای عکس برداری، بسیار ناچیز است. برای احتیاط، بهتر است که خانم های باردار این نوع عکس را تهیه نکنند؛ مگر در موارد اورژانسی. بنابراین اگر فردی باردار است و یا حتی احتمال بارداری اش وجود دارد، بهتر است به دندانپزشک خود اطلاع دهد.

نتایج حاصل از معاینه دهان و دندان

دندانپزشک، پس از انجام معاینه ممکن است مشکلات زیر را در دهان بیمار تشخیص دهد:

• پوسیدگی دندان ها
• بیماری لثه مانند ژنژیویت (التهاب خفیف لثه)
• تحلیل استخوان و مشکلات مربوط به رشد دندان ها

در صورت مشاهده پوسیدگی، فرد باید برای درمان دوباره به دندانپزشک مراجعه کند. اگر بیماری لثه تشخیص داده شود، دندانپزشک معمولا موارد زیر را پیشنهاد می دهد:

• تمیز کردن بهتر دهان و دندان ها
• ویزیت های دندانپزشکی و معاینه بیشتر برای کنترل وضعیت
• استفاده از دهانشویه های دارویی
• مراجعه به پریودنتیست (دندانپزشک متخصص جراحی لثه و ایمپلنت) برای درمان تخصصی تر بیماری

در آخر، آن چه که نباید فراموش شود، مراجعه منظم به دندانپزشک است. به علاوه، خود فرد باید به بهداشت دهان ودندان های خود اهمیت زیادی بدهد و برای سلامتی آن ها بکوشد.